Abstract:
هویت ملی، خودآگاهی مشترک یک ملت است که در عرصههای مختلفی چون داستان، شعر، موسیقی، نقاشی، خطاطی و معماری نمود پیدا میکند. کتیبههای شعر فارسی در بناهای تاریخی، که همزمان از چهارعنصر زبان، خط، شعر و معماری بهره میبرند، جلوهای از هویت ملی را به نمایش میگذارند. این پژوهش کوشیده است تا تجلی هویت ملی را در اشعار فارسی کتیبههای تاریخی دورهی صفوی در شهر اصفهان مورد بررسی قرار دهد. به همین منظور، تعداد 97 کتیبه شعر فارسی در بناهای تاریخی شهر اصفهان از دورهی صفوی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از بررسی 457 بیت شعر در کتیبههای ذکر شده نشان میدهد پرتکرارترین مضامین در کتیبههای مورد مطالعه عبارتاند از: 1- مضامین دینی 2- مدح شاه 3- ذکر نام و یاد بانی بنا، که به ترتیب به مذهب تشیع، نهاد شاهی و نهاد وقف اشاره دارند و هر یک به نوعی از فراسنجههای هویت ملی در دورهی صفوی محسوب میشوند.
National identity is considered as a common self-awareness of a nation, which can be traced in different contexts such as literature, music, drawing, calligraphy and architecture. Having four elements of language, calligraphy, poetry and architecture, historical poetry inscriptions enjoy the demonstration of national identity of their respective eras. Accordingly, this study is aimed to trace national identity in Persian poems of Safavid inscriptions in Isfahan City. In this order, all 97 Persian poetry inscriptions in Isfahan from Safavid era were studied. According to the result of analyzing all 457 verses written on mentioned inscriptions, the most repetitive issues in the studied poems include: 1. religious beliefs 2. Praising the King 3. Admiring the consecrators of the monuments, which respectively refer to Shia branch, kingship entity and consecration tradition in Iran. The point is, the three issues mentioned here, are considered as the elements of Iranian national identity in Safavid era.
Machine summary:
نتایج به دست آمده از بررسی 457 بیت شعر در کتیبههای ذکر شده نشان میدهد پرتکرارترین مضامین در کتیبههای مورد مطالعه عبارتاند از: 1- مضامین دینی 2- مدح شاه 3- ذکر نام و یاد بانی بنا، که به ترتیب به مذهب تشیع، نهاد شاهی و نهاد وقف اشاره دارند و هر یک به نوعی از فراسنجههای هویت ملی در دورهی صفوی محسوب میشوند.
براساس دستهبندی ارائه شده از مضامین اشعار مورد مطالعه، مضامین مربوط به مدح پروردگار، مدح پیامبر(ص)، مدح حضرت علی(ع) و دیگر ائمه، مدح شاه وقت و نیز ذکر نام بانی یا وقف کننده بنا، به شاخصهای هویت ملی ایرانی در دوره صفوی اشاره دارند که در ادامه به این مضامین پرداخته شده و ارتباط آنها با فراسنجههای هویت ملی در دوره مذکور مورد بررسی قرار میگیرد.
این امر در کتیبههای شعر فارسی موجود، در بناهای تاریخی شهر اصفهان از دوره صفوی، نیز دیده میشود، چراکه کتیبههایی که مضمون اشعار آنها مدح خداوند و اظهار ارادت به پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) و دیگر معصومین(ع) باشد، بخش قابلتوجهی از این کتیبهها را تشکیل میدهند.
در این پژوهش سعی شد ارتباط مضامین اشعار فارسی بهکار رفته در کتیبههای تاریخی دورهی صفوی در شهر اصفهان با نشانههای هویت ملی ایرانی در دورهی مذکور مورد مطالعه قرار گیرد.
براساس نتایج بهدست آمده در این پژوهش، پرتکرارترین مضمون در میان کتیبههای بررسی شده، مضامین دینی است که شامل مدح پروردگار، مدح پیامبر اسلام(ص) و نیز مدح حضرت علی(ع) و دیگر ائمه اطهار(ع) بوده و در 38 کتیبه تکرار شدهاند.