Abstract:
پیشرفت انسان و جامعه، حاصل تعامل مطلوب انسان با ابعاد گوناگون جهان پیرامون است که آموزههای هر مکتبی از طریق نهادهای اجتماعی این تعامل را جهت میدهند. از نظر اسلام، جامعه پیشرفته جامعهای است که افراد آن با استفاده از دانش و فناوری، در پرتو رشد اقتصادی، به رفاه نسبی دست یافته و با بهکارگیری آن در مسیر عبودیت و اطاعت از خداوند، به کرامت و آزادگی، معرفت و بصیرت و به تعبیر قرآن به حیات طیبه رسیدهاند. ازاینرو، ویژگیها و شاخصهای جامعه پیشرفته اسلامی متمایز از جامعه توسعهیافته غربی است. برای دستیابی به پیشرفت مورد نظر اسلام، لازم است علاوه بر تامین نیازهای مادی به نیازهای معنوی افراد نیز توجه شود و جامعه اسلامی باید مستقل، عزتمند و مقتدر باشد. این مقاله، با استناد به آموزههای اسلامی متخذ از آیات و روایات؛ حاکمیت فضای عبودیت و توحیدمداری، روابط فردی و جمعی بر محور عدالت اجتماعی، اتحاد و همبستگی، آزادی همراه با آزادگی، شکلگیری فضای علمافزایی، تفکر و معرفت، امنیت، نیروی انسانی متعهد و متخصص، فرهنگ اصیل و پویا، رفاه نسبی، سلامتی و بهداشت، ولایتپذیری، اصالت و استحکام نهاد خانواده را از ویژگیهای مهم جامعه پیشرفته اسلامی دانسته و برای ارزیابی میزان پیشرفت آن، شاخصهایی را مطرح کرده است.
Machine summary:
برای دستیابی به پیشرفت مورد نظر اسلام، لازم است علاوه بر تأمین نیازهای مادی به نیازهای معنوی افراد نیز توجه شود و جامعه اسلامی باید مستقل، عزتمند و مقتدر باشد.
این مقاله، با استناد به آموزههای اسلامی متخذ از آیات و روایات؛ حاکمیت فضای عبودیت و توحیدمداری، روابط فردی و جمعی بر محور عدالت اجتماعی، اتحاد و همبستگی، آزادی همراه با آزادگی، شکلگیری فضای علمافزایی، تفکر و معرفت، امنیت، نیروی انسانی متعهد و متخصص، فرهنگ اصیل و پویا، رفاه نسبی، سلامتی و بهداشت، ولایتپذیری، اصالت و استحکام نهاد خانواده را از ویژگیهای مهم جامعه پیشرفته اسلامی دانسته و برای ارزیابی میزان پیشرفت آن، شاخصهایی را مطرح كرده است.
به عبارت جامعتر، پیشرفت انسانی از دیدگاه اسلام، فرایند هدایت شدهای است که بر اساس بینش توحیدی، تحولات اساسی در رفتار انسانها، از جهت فردی و اجتماعی، در ابعاد گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و علمی، ایجاد میشود و افراد با استفاده از دانش و فناوری، در پرتو رشد اقتصادی، به رفاه نسبی دست مییابند و با بهکارگیری آن در مسیر عبودیت و اطاعت از خداوند، به کرامت و آزادگی، معرفت و بصیرت میرسند و پویا و فعال به سمت جامعهای با حیات طیبّه حرکت میکنند (خلیلیان اشکذری و همکاران، 1394، ص ۹۲).
به عبارت دیگر، اسلام رسیدن به اهداف پیشرفت انسانی را با توجه به بُعد اجتماعی انسان در گرو تشکیل جامعهای طیب میداند که از پرتو آن، امکان دستیابی به کمالات مادی و معنوی برای هر فردی با حیات طیبه انسانی فراهم میشود.