Abstract:
بحث درباره مختصات سبک زندگی اسلامی، در دو سطح «انتزاعی یا اصول سبک زندگی» و سطح «انضمامی یا سویه مشهود سبک زندگی» قابل طرح است. بعد مشهود سبک زندگی، ناظر به معرفهای عینی و انضمامی است که در کنشها و تعاملات روزمره انعکاس دارند و قابل سنجش و اندازهگیریاند؛ اما اصول سبک زندگی، به معیارهای کلان و انتزاعیتر اشاره دارد که در مجموع، کلیت حیات و زیستجهان مومنانه یا الحادی را معین میکنند. در حقیقت، آنچه سبک زندگی اسلامی را از دیگر سبکها و شیوههای زندگی متمایز میسازد، اصول بنیادینی است که بهتعبیر قرآن، سپهر «حیات طیبه» را شکل میدهند. بنابراین، پرسش مهمی مطرح میشود، مبنی بر اینکه اصول بنیادین حاکم بر سبک زندگی اسلامی کداماند. در این پژوهش که با هدف بررسی اصول سبک زندگی قرآن، و با استفاده از ظرفیت روشهای توصیفیتحلیلی سامان یافت، این نتیجه حاصل شد که جریانیابی اصول بنیادین در واقعیت زندگی روزمره، شیوه زیست مومنانه را بهصورتی متفاوت از دیگر سبکهای زندگی رایج متاثر میکند؛ چراکه اگر انقطاع از عالم قدسی، غلبه هوس بر عقل، احساس خودمختاری کاذب، فرمگرایی افراطی و شکاکیت فراگیر، در کانون اندیشه و سبک زندگی غربی جای گرفته باشد، حضور همهجایی خداوند، توحیدمحوری، شریعت بهمثابه چهارچوب انتخابها، خودشناسی یا شناخت درست انسان و جهان، فطرتمداری و التزام به قوانین برخاسته از آنها، اساس سبک زندگی اسلامی را شکل میدهد.
Machine summary:
در اين پژوهش که با هدف بررسی اصول سبك زندگي قرآن، و با استفاده از ظرفیت روشهای توصیفیتحلیلی سامان یافت، این نتیجه حاصل شد که جریانیابی اصول بنیادین در واقعیت زندگی روزمره، شیوة زیستِ مؤمنانه را بهصورتی متفاوت از دیگر سبکهای زندگی رایج متأثر میکند؛ چراکه اگر انقطاع از عالم قدسی، غلبة هوس بر عقل، احساس خودمختاری کاذب، فرمگرایی افراطی و شکاکیت فراگیر، در کانون اندیشه و سبک زندگی غربی جای گرفته باشد، حضور همهجایی خداوند، توحیدمحوری، شريعت بهمثابة چهارچوب انتخابها، خودشناسي يا شناخت درست انسان و جهان، فطرتمداري و التزام به قوانین برخاسته از آنها، اساس سبک زندگی اسلامی را شکل میدهد.
در سالهای اخیر نیز در موضوع سبک زندگی آثار فراوانی منتشر شده است که از جمله میتوان به ضرورت استنباط سبک زندگی از قرآن نگاشتة مؤدب و رضایی (1396)، اصول سبک زندگی قرآنی بهقلم رضایی اصفهانی (1394)، بررسی مبانی و شاخصههای سبک زندگی اسلامی در قرآن کریم نوشتة عنانپور (1391)، مبانی و اصول سبک زندگی از منظر قرآن و معارف رضوی نگاشتة حقوردی (1394) و مانند آنها اشاره کرد؛ لکن بررسیها نشان میدهد، که هیچ اثری که بهصورت متمرکز، در استخراج اصول حاکم بر سبک زندگی اسلامی، منبع استخراج دادههای خود را قرآن کریم قرار داده باشد، وجود ندارد.
بنابراین، مهمترین ویژگی سبک زندگی اسلامی در این نکته نهفته است که جهان انسانی را در متن جهان هستی قرار میدهد و معنای زندگی را از هدفمندی خلقت و حضور همهجایی خداوند متعال دریافت میکند و ازاینرو اهداف فردی و جمعی و لذایذ نیز در زندگی اینجهانی محدود نمیشود؛ بلکه فراتر از این، زندگی واقعی زندگی اخروی است (عنکبوت: 64) و این جهان در حکم مقدمة جهان دیگر و مزرعة آخرت (شوری: 20؛ اسراء: 18 و 19) تلقی میشود.