Abstract:
اباعبدالله الحسین علیه السلام نهضتی آفرید که گفتار و رفتار یا به عبارتی، قول و فعل را درهم آمیخت و قیامی جاودانه خلق کرد که مظهر تام «فعل معصوم»، و دارای حجیت است. فعل حادث در کربلا و قیام واقعشده در عاشورا، از سویی از رجوع امام و انسان کامل از سفر خلق به حق و سپس از حق در حق بالحق حکایت داشت و آنگاه رنگ و رایحه از حق به خلق بالحق داشته و در مرتبه اکمال و تکمیل با نقش هادی، مربی و ولیّ در سفر «فی الخلق بالحق» ظهور یافت. این نهضت جامع، ساحتی عرفانی، آنهم عرفان اجتماعی دارد که از عناصر بنیادینی ترکیب یافت و تشکیل شد و اکنون پرسش این است که عرفان اجتماعی برخاسته از نهضت حسینی، مبتنی بر چه عناصری است. نوشتار حاضر، عهدهدار بیان و تبیین برخی عناصر عرفان اجتماعی عاشورایی مثل: معرفت و عبودیت خدا، امر به معروف و نهی از منکر، تولا و تبرا و گریه جهادی ـ حماسی است.
لقد أنشأ الإمام أبی عبد الله الحسین علیه السلام نهضة مزج الأقوال بالأفعال وخلق انتفاضة خالدة جسد فیها فعل المعصوم وحجتها. إن الأحداث التی وقعت فی کربلاء والانتفاضة فی عاشوراء، تشیر من جهة إلی رحلة الإنسان إلی الخالق ومن ثم الرحلة من الخالق إلی الخالق (من الحق الی الحق بالحق)، ومن ثم یتجلی لون ورائحة الحق فی المخلوق و فی درجة الکمال مع الدور الهادی والمعلم والوصی فی الرحلة من الخلق الی الخالق إن هذه النهضة الشاملة لها مسحة عرفانیة وهی العرفان الاجتماعی والتی تتألف من العناصر الأساسیة، والسؤال الآن هو ما هی العناصر التی یستمدها العرفان الاجتماعی من النهضة الحسینیة. یتناول هذا المقال بعض عناصر العرفان الاجتماعی العاشورائی، مثل معرفة الله وعبادة الله، والأمر بالمعروف والنهی عن المنکر والتولی والتبری والبکاء الجهادی والملحمی.
Abdullāh ibn al-Ḥussein created a movement that combined speech and behavior, an eternal uprising that embodied a complete “infallible act” and has authority. The events in Karbala and the uprising on ʿĀshūrāʾ, on the one hand, referred to the Imam and a perfect Man’s journey from the people to God, then a journey with God on God, and then a journey from God to the people; and finally in its most complete form emerged in the role of a guide, mentor, and guardian on the journey among the people with God. This comprehensive movement has a social mysticism composed of fundamental elements, and now the question is on what elements the social mysticism derived from the Ḥusseini Movement is based. The present article deals with the explanation of some elements of the ʿĀshūrāʾ-oriented social mysticism such as knowledge and worship of God, enjoining good deeds and forbidding bad ones, Tawallá (loving the Ahl al-Bayt) and Tabarra (disassociation with those who oppose God), and epical and jihadi crying.
Machine summary:
در عرفان اجتماعی، مؤلفههايی مثل: هدایت به سوی خدا، تربیت باطنی ـ معنوی، و مدیریت ـ سیاسي امت یا ساماندهی جامعه به سوی احقاق حقیقت و اقامه عدالت اجتماعی، حضور بالفعل و فعال دارد و عرفان اجتماعی در پرتو نهضت حسینی دارای عناصری است که روح اصلی و شاکله عرفان اجتماعی را تشکیل میدهند و پيوسته در دل و بطن آن جاری و متموج است و شناخت هر يک از عناصر زیرساختی، میتواند تمهیدی معرفتی ـ بینشی و مقدمهای گرایشی ـ کنشی در فهم و زیست مبتنی بر عرفان اجتماعی باشد که برخی از آنها عبارتاند از: الف) عنصر معرفت و عبوديت خدا امام حسین7 در مقام خلیفه خدا و آيینهدار جمال و جلال الهی، عالیترین مرتبه عرفان به خدا و عبودیت عاشقانه در برابر معبود و معشوق را داراست و این عرفان و عبودیت عاشقانه را نهفقط در دعای عرفه، بلکه در قیام کربلا و عصر عاشورا در میدان جهاد و مقام شهادت متجلی ساخت.
پس اولاً عنصر امر به معروف و نهی از منکر، عنصر تهاجمی، فعال و انقلابی نهضت حسینی است و ثانیاً این عنصر، عنصر اجتماعی بسیار مهمی در قیام کربلا و معارف اسلامی، و اکنون در سیر و سلوک اهل بیتی و عرفان عاشورايی است؛ زیرا چنانکه روشن است، برای امر به معروف و نهی از منکر، شرايطی لازم است و از آنها این است که انسان، خوف ضرر نداشته باشد.