Abstract:
وجود مسجد جامع سامرا و مناره شکوهمند جنب آن ـ که یکی از جلوه های هنر، نوآوری و ذوق معماری مسلمانان در دوران مختلف اسلامی است ـ همواره نگاه محققان آثار تاریخی و حس کنجکاوی گردشگران را به خود جلب کرده است. مناره مسجد جامع، به خاطر شکل مارپیچ خود، به «ملویه» معروف شده و حتی بدون لحاظ جنبه تاریخی و قدمت هزار و چند سالهاش، سازهای زیبا، چشمگیر و بیبدیل به شمار میآید. تشریح شکل ظاهری ملویه، بیان مراحل ساخت و نمایاندن انواع هنرها و ریزهکاریها و جلوه های فن معماری اسلامی آن، بحثهایی است که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.
المئذنة الملویة فی مدینة سامراء تعد واحدة من أهم المعالم المعماریة الأثریة التی تمثل إبداع العمارة الإسلامیة. و قد اجتذبت الکثیر من المحققین والسیاح. المئذنة العلویة جاء اسمها من شکلها الاسطوانی. فهی بعیدة عن الجوانب التاریخیة وعمرها الألف عام إحدی آثار القدیمة المشهورة التی مثیرة للإعجاب ولا مثیل لها. فی هذه المقالة تطرقت إلی المئذنة الملویة، شکلها ومراحل صناعتها و استخدام جمیع أنواع الفنون والزخارف والمظاهر الإسلامیة فیها.
The Great Mosque of Sāmarrāʾ (Jāmiʿ Sāmarrāʾ al-Kabīr) and its magnificent minaret - one of the manifestations of the art, innovation, and taste of Muslim architecture in various Islamic times - has always attracted the attention of scholars of the historical artifacts and curiosity of tourists. Due to its spiral shape, the minaret of the Mosque is known as “Malawiya” and it is considered a beautiful, impressive, and unique structure, even regardless of its long history. The appearance of Malawiya, the process of its construction, the use of all kinds of arts and crafts, and the manifestations of the Islamic architectural technique are discussed in this article.
Machine summary:
در نوک این برجها اتاقکي براي مراقبت يا برافروختن آتش، جهت برقراري ارتباط با منطقهاي ديگر، وجود داشته و همواره بقاياي بسياري از اين برجها، در جاهاي مختلف عراق، ديده شده است؛ همچون برج آتش در منطقه قديمي شهر، برج قائم در منطقه تاريخي قاطوره، برجي ديگر در خرابههاي عبر تا کنار نهروان و برج چهارم در شمال نهروان، بالاي تپههاي واقع در غرب فرات، نزديک پايگاه جابريه.
کاوشهاي باستانشناسي نشان میدهد که پلکاني شيبدار به طول 25 متر و عرض 12 متر، ساخته شده از آجر، به فاصله 25/2 متر از ديوار مقابل جهت شمالي مسجد جمعه، وجود داشته که رو به بالا شخص را به سطح سکّوي فرازين، که ملويه روي آن بناه شده، در جايي که پله حلزوني شروع میشود و تا بالاي مناره ادامه مييابد، ميرسانده است.