Abstract:
یکی از مشکلات کالبدی شهرها وجود بافتهای فرسودهی شهری است که عمدتا در نتیجهی نبود برنامهریزی شهری ایجاد شدهاند. ساماندهی این بافتها به لحاظ مشکلات ساختاری و کارکردی، یک ضرورت جدی است. لکن به دلیل وسعت نسبتا زیاد این بافتها از یکسو و فقر حاکم در بین مردم ساکن در این بافتها، نوسازی و بهسازی آنان با مشکلات عدیدهای روبه رو است. در این راستا رویکردی که بتواند سریعتر، مفیدتر و پایدارتر بافتهای مذکور را ساماندهی نماید جلب مشارکت مردم از طریق توانمندی آنهاست. تاکنون بیش از 60 هزار هکتار بافت فرسودهی شهری در کشور شناسایی شده است و چنانچه برای این پدیده چاره اندیشی نشود میزان وسعت این بافتها در آینده بیشتر خواهد شد. شهر تایباد، یکی از شهرهای استان خراسان رضوی نیز با این مشکل روبه رو است. مساحت بافت فرسوده در شهر تایباد 1/ 162 هکتار است که 7/ 12درصد از مساحت شهر را به خود اختصاص میدهد. هدف از انجام این پژوهش بررسی و تحلیل مشارکتپذیری مردم در راستای تحقق توانمندسازی آنان در بهسازی و نوسازی بافت فرسودهی شهر مذکور میباشد. برای انجام این مطالعه با استفاده از طراحی و تکمیل پرسشنامه و مصاحبه به جمعآوری دادههای مورد نیاز پرداخته شده است. پرسشنامهها از میان 115 خانوار ساکن در این بافتها تکمیل شدهاند. همچنین جهت تحلیل دادهها و اطلاعات از نرمافزارهای Spss و Excel استفاده کردهایم. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد بین وضعیت اقتصادی- اجتماعی ساکنین از قبیل درآمد، اشتغال، سطح سواد، سابقهی سکونت در محل و نوع مالکیت واحد مسکونی با میزان مشارکت پذیری آنها در نوسازی و بهسازی بافت رابطهی معناداری وجود دارد. و همچنین قوانین نوسازی و بهسازی و تصمیمات مدیریت شهری نقش قابل توجهی در مشارکت مردم در فرآیند نوسازی و بهسازی بافت فرسوده ندارد.
Machine summary:
در سال ١٣٨٥ محمدحسن شاکرمی در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان " تحلیل اجتماعی-اقتصادی و کالبدی بافت قدیم شهر خرم آباد (نمونه موردی: محله پشت بازار)" به این نتیجه رسید که بهره گیری از ظرفیت - های بالقوه اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی بخش مرکزی، احیای بافت های فرسوده ، ساماندهی بافت و تأکید بر مشارکت گسترده مردم در چارچوب مدیریت یکپارچه ی شهری با ایجاد حس تعلق مکانی میتواند مهم ترین راه حل ها برای ساماندهی بافت فرسوده محله پشت بازار شهر خرم آباد باشد (سجادی و محمدی، ١٣٩٠: ٥٧).
درسال ١٣٨٦ بهزاد حبیبی باباشکند در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان تحلیل اجتماعی-فضایی بافت های فرسوده شهری در راستای احیاء پیشگیری از فرسودگی بیشتر منطقه ١٧ شهر تهران به این نتیجه رسید که رفع مشکلات ساکنین این منطقه نیازمند مطالعات هم پیوند و همه جانبه - نگر اجتماعی- اقتصادی و کالبدی، نگرش سیستمی در سطح خرد (محله ) و سطوح منطقه و شهر میباشد و این امر نیازمند مشارکت تمامی ساکنان محله و منطقه و با حضور و نظرخواهی ازآن ها امکان پذیر می - باشد (اسکندرپور، ١٣٩١:٩).
فرضیه های تحقیق فرضیات این تحقیق به شرح زیر است : ١- به نظر میرسد بین وضعیت اقتصادی–اجتماعی ساکنین از قبیل درآمد، اشتغال ، سطح سواد، سابقه سکونت در محل و نوع مالکیت واحد مسکونی با میزان مشاکت پذیری آن ها در نوسازی و بهسازی بافت رابطه معناداری وجود دارد.