Abstract:
با ورود اسلام به ایران، دگرگونیهایی در ساختار سیاسی و اجتماعی ایران به وجود آمد. این دگرگونیها در دورۀ بنی امیه شدت گرفت؛ دولتمردان اموی با راهبرد برتری نژادی، قومی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، زمینۀ نارضایتی عمومی و فراگیر را فراهم کردند. عباسیان با بهرهمندی از چنین شرایطی و حمایت ایرانیان، قدرت را به دست گرفتند. در اوایل این حکومت، نخبگان ایرانی، ادارۀ امور مهم حکومتی را عهدهدار شدند و از مزایای اجتماعی این دوره بهره بردند. این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با روش کتابخانهای به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که کارگزاران ایرانی در دگرگونی و قشربندی اوایل عباسی چه نقشی داشتند؟
یافتههای پژوهش چنین نشان میدهد که اهمیت اندیشۀ ایرانشهری در بازخوانی فرهنگ و هویت ایرانی در این عصر، نقش نظامی ایرانیان_ علیالخصوص اهالی خراسان_ در قدرتگیری حکومت بنی عباس و در نهایت، نقش موثر وزیران و دیوانسالاران ایرانی در ساختار قدرت سیاسی حکومت عباسی ازجمله عواملی بودند که در دگرگونی مترقی پایگاه اجتماعی ایرانیان در عصر اول عباسی تاثیر بهسزایی بر جای نهادند.
With the arrival of Islam in Iran, changes took place in the political and social structure of Iran. These changes were intensified during the Umayyad period and Umayyad rulers, relying on their strategy of racial, ethnic, cultural, social, economic, and political superiority, provided the ground for general and pervasive dissatisfaction. The Abbasids seized power, taking advantage of such conditions and the support of the Iranians. In the early years of the new ruling system, the Iranian elite took over the administration of important government affairs and benefited from the social benefits of this period. Relying on a descriptive-analytical approach and a library method, the present study seeks to answer the question of what role Iranian agents played in the early Abbasid transformation and stratification. The findings revealed that the importance of Iranshahrichr(chr('39')39chr('39'))s thought in re-reading Iranian culture and identity in this era, the military role of Iranians, especially the people of Khorasan in the rise to power of the Bani-Abbas government and ultimately the effective role of Iranian ministers and bureaucrats in structure of political power of Abbasid government, were among the factors that greatly influenced the progressive transformation of the Iranian social base in the first Abbasid era.
Machine summary:
این پژوهش با رویکرد توصیفی - تحلیلی و با روش کتابخانه ای به دنبال پاسـخگویی بـه ایـن پرسـش است که کارگزاران ایرانی در پویایی قشـربندی و تحـول در پایگـاه اجتمـاعی ایرانیـان در عصـر اول عباسی چه نقشی داشته اند؟ یافته های پژوهش چنین نشان می دهـد کـه اهمیـت اندیشـۀ ایرانشـهری در بازخوانی فرهنگ و هویت ایرانی در این عصر، نقش نظامی ایرانیان به ویژه اهالی خراسان در قـدرت گیری حکومت بنی عباس و همچنین نقش مؤثر وزیران و دیـوان سـالاران ایرانـی در سـاختار قـدرت سیاسی حکومت عباسی ، از جمله عواملی بودند که در دگرگونی مترقی پایگـاه اجتمـاعی ایرانیـان در عصر اول عباسی تأثیر بسزایی داشتند.
تحقق این مهم ، در عین حال مستلزم عملکرد افراد و گروه هایی بود کـه بـا فعالیـت خود در عرصه های سیاسی ، نظـامی و فرهنگـی ، موجبـات نفـوذ و تأثیرگـذاری لازم را فراهم آورند (آیتی ، ١٣٧٢: ٧٢) نقش نظامی ایرانیان (خراسانیان ) در قدرت گرفتن حکومت بنی عباس خراسان به دلیل دوری از مرکز خلافت اموی و اقلیم بکر خود، از دسـت انـدازی و نفـوذ عوامل بیگانه در امان بود.
نقش دیوان سالاری و نهاد وزارت ایرانی در دگرگونی پایگاه اجتماعی ایرانیان نقش سازندٔە قیام ایرانیان در به قدرت رسیدن بنی عباس و گرایش بسیار خلفای عباسی به تقلید از شیؤە ادارٔە حکومت شاهان ساسانی و تأثیرپذیری فراوان آنان از وجـوه سیاسـی اندیشۀ ایرانشهری ، ضرورت ایجـاد دسـتگاه دیـوان سـالاری و بـه کـارگیری وزیـران و کارگزاران ایرانی را در این دستگاه به دنبال داشت .