Abstract:
محمّد داراشکوه (١٠٢٤-١٠٦٩ ه .ق ) شاهزاده ی عرفان دوست هندی، از ستارگان درخشان ادب و عرفان جهان است . کتاب ها او عبارت اند از: سفیۀ الاولیاء سکینۀ الاولیاء رساله ی حق نما، مجمع البحرین ، حسنات العارفین ، دیوان داراشکوه ، و سر الاسرار (ترجمه ی اوپانیشادها)؛ که در این مقاله به حسنات العارفین هرچند موجز پرداخته میشود. حسنات العارفین در سال ١٠٦٢ ه .ق تالیف شد و دومین اثر مدوّن در تاریخ ادب عرفانی است و درباره ی شطحیات عرفان است که از قرن دوم تا یازدهم هجری قمری را در بر میگیرد. نتیجه ای که از بررسی این کتاب به دست آمد، نشانگر تاثیر کتب عرفای ایرانی بر ادبا و عرفای هندوستانی است و داراشکوه برای تالیف این کتاب ، شرح شطحیات روزبهان بقلی و اللمع فی التصوف ابونصر سرّاج و تذکرة الاولیاء عطار را مورد استفاده قرار داده است . تسلّط داراشکوه را بر زبان و ادبیات فارسی میتوان دید. از نظر قالب درونی و محتوایی، روح بزرگ و سرشار از معرفت این شاهزاده ی هندی قابل درک است .
Machine summary:
ملک الشعراي بهار درباره ي اين ارتباط ادبي و فرهنگي، مثنوي زيبايي سروده است : هند و ايران آشنايان هم اند هر دو از نسل فريدون و جم اند آنکه گندم خورد و دور از خلد ماند در سرنديب آمد و گندم فشاند خاک هند از خلد بهره ها رنگ آن گندم عيان بر چهره ها از همايون گير تا شاه جهان شاعران را بود هند آرام جان لاعلاج از دور موسم روي هند روي گبر و مسلم و هندوي هند پس از پيامي ميفرستم سوي يار در لطافت چون نسيم نوبهار گويم از هند گرامي شاد باش سال و ماه از بند غم آزاد باش از سر اخلاص داريم اين پيام هان سخن کوتاه کردم والسلام (بهار، ١٣٨٧: ٣٨٦) داراشکوه دانشمند و اديب هندي است که در اوان جواني به عرفان علاقه مند شد و آشنايي با عرفاي هند و عرفاي مسلمان در روح او انقلابي پديد آورد و کتب قابل توجهي را تأليف کرد که يکي از آنها حسنات العارفين است .
مقاله هايي در اينباره نوشته شده از جمله : مقاله ي "سير تحول شطح از کتاب النور بايزيد بسطامي تا حسنات العارفين داراشکوه "، که الهام روستايي راد در فصلنامه تخصصي سبک شناسي نظم و نثر فارسي سال ١٢ پاييز ٩٨ شماره ي ٤٥ به چاپ رسانده است .