Abstract:
تاریخنگاری محلی دوره قاجار، تحت تاثیر تحولات سیاسی-اجتماعی این دوره دگرگونیهایی یافت. علاوه بر طرح مباحث کلی تاریخ نگاری محلی دردوره ناصری در این راستا به شاخصههای کتب تاریخ محلی فارس در دوره ناصری پرداخته میشود و ضمن معرفی کتب تاریخ محلی دوره ناصری، شاخصههای سه اثر تاریخ محلی فارس (فارسنامه ناصری، نزهتالاخبار و آثار عجم) را با چهار عنوانِ پیوند تاریخ و جغرافیا، نگرش ملی در تاریخنگاری محلی فارس، نگرش مورخان نسبت به حکومت و تنوع منابع و بهرهگیری از آثار اروپائیان مورد بررسی قرار میگیرد. هدف این پژوهش آن است که تاریخهای محلی فارس در دوران ناصری به چه شاخصههایی دست یافتند و نویسندگان آنها به چه موضوعاتی توجه کردند. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانهای و با شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی دادهها پرداخته است.دستاورد این پژوهش حاکی از آن است که تاریخهای محلی فارس در این دوره در بیشتر شاخصهها اشتراکات فراوانی دارند و بعضی از آنها مانند آثار عجم در بعضی شاخصهها همچون نگرش به مسائل سیاسی و حکومتی و تاریخنگاری محلی با نگرش ملی متمایز به نظر میرسد
Local historiography of the Qajar period underwent changes under the influence of socio-political developments of this period. In addition to outlining the general topics of local historiography in the Nasserite period, in this regard, the characteristics of Persian local history books in the Nasserite period are discussed and while introducing the local history books of the Nasserite period, the characteristics of three works of Persian local history The four topics of the connection between history and geography, the national attitude in local Persian historiography, the attitude of historians towards the government and the diversity of sources and the use of European works are examined. The purpose of this study is to find out what characteristics of the local histories of Persia during the Nasserite period and what topics their authors paid attention to. This research has examined the data using a library method and a descriptive-analytical method.The results of this study indicate that the local histories of Persia in this period have many commonalities in most features and some of them, like Ajam works in some features such as attitudes to political and governmental issues and local historiography with a national perspective seem different.
Machine summary:
علوه بر طرح مباحث کلي تاريخ نگاري محلي دردوره ناصري در اين راستا به شاخصههاي کتب تاريخ محلي فارس در دوره ناصري پرداخته ميشود و ضمن معرفي کتب تاريخ محلي دوره ناصري، شاخصههاي سه اثر تاريخ محلي فارس (فارسنامه ناصري، نزهتالخبار و آثار عجم) را با چهار عنوان پيوند تاريخ و جغرافيا، نگرش ملي در تاريخنگاري محلي فارس، نگرش مورخان نسبت به حکومت و تنوع منابع و بهرهگيري از آثار اروپائيان مورد بررسي قرار ميگيرد.
در اين پژوهش به بررسي سه تاليف مربوط به ايالت فارس که در دوران ناصري نوشته شده، پرداخته ميشود که عبارتند از: نزهتالخبار خورموجي، فارسنامه ميرزا حسن فسايي و آثار عجم فرصتالدوله شيرازي.
اين اثر يک کتاب جامع است که از هم پيوستگي جغرافيا و تاريخ، تصوير کاملي از منطقه فارس ارائه مي دهد (خورموجي، ١٣٨٠: ٦٤-٦٣) وي اطلعات کلي درباره ايالت فارس و شهر شيراز، بلوکات و شهرهاي تابعه، ايلت و عشاير، جزاير فارس، حکمرانان فارس قبل از اسلم تا 133 آغاز عصر صفوي، و همچنين تاريخ ايران با تکيه بر فارس از ابتداي صفويه تا ميانه پادشاهي ناصرالدين شاه و در پايان زندگي نامه وزيران، عالمان و دانشمندان را به نگارش درآورده است.
)2/1 بنابراين هر سه تاليف در راستاي انديشه پيوند تاريخ و جغرافيا گام برداشتهاند و خورموجي اثر خود را با تکيه بر تاريخ و جغرافياي فارس، به تاريخ ايران نيز تعميم داده است و فارسنامه ناصري و آثار عجم علوه بر تاريخ محلي خويش تاريخ و جغرافياي منطقه را مورد نظر قرار داده اند.