Abstract:
بررسی و تحلیل تأثیر جنسیت مترجم در گفتمانِ متن مقصد، یکی از مهمترین زمینههای مطالعات ترجمه و نقطة پیوند آن با گفتمانپژوهی است که کمتر مورد توجه کسانی است که در دایرة ترجمه از عربی به فارسی یا برعکس کار میکنند. به خاطر این امر، پژوهش حاضر قصد دارد با رویکرد تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف و با کاربست نظریة «ارزشهای سهگانه» او، به نوعی تحلیل از چگونگی بازنمایی گفتمانِ جنسیت در واژگانِ ترجمة طاهره صفارزاده از قرآن کریم برسد. یافتههای این پژوهش بیانکنندة این امر است که جنسیت مترجم در انتخابهای ترجمهای او ـ در سطح واژگان ـ تأثیر داشته است، این انتخابها در سه گروه معادلیابی، افزایش و توضیحات داخل کمانک، هم واجد ارزش تجربی، هم دارای ارزش رابطهای و هم تا حد فراوانی ارزش بیانی است.
The investigation of the effect of translator’s gender in the discourse of target text is considered as one of the most important grounds of translation studies and its link with the study of discourse while it has been paid less attention by those who work from Arabic to Persian and vice versa. Hence, the present study relying on Norman Fairclough’s approach of discourse analysis and his theory under the title of triple values aims to achieve a kind of analysis of the representation of gender discourse in the lexicons of translation of the Holy Quran by Tahereh Saffarzadeh. According to the findings of this research, the gender of translator is effective on his translational preferences in the lexical level and they are classified in three groups of finding the equivalence, the explanations in parenthesis which are of experiential value, the relational value and best of all the explanatory value.
Machine summary:
پژوهش حاضر با اين فرض که جنسيت مترجم ميتواند در انتخاب هـاي ترجمـه اي او تأثير داشته باشد، تلاش دارد ترجمۀ فارسي صـفارزاده از قـرآن کـريم را بـا تکيـه بـر مـدل تحليل انتقادي گفتمـان نـورمن فـرکلاف بررسـي کنـد و طبـق نظريـۀ ارزش هـاي سـه گانـۀ ويژگيهاي صوري زبان ، به نوعي تحليل انتقادي از انتخاب هاي ترجمه اي يـک متـرجم زن در سطح واژگان دست يازد و پاسخي براي پرسش هاي زير بيابد: ـ طاهره صفارزاده به چه شکلي از واژگان داراي ارزش تجربي، رابطـه اي و بيـاني بـراي ارائۀ معناي موردنظر خود سود جسته است ؟ ـ دخالت هاي جنسيتي طاهره صفارزاده چه تغييراتي در دلالت هـاي قرآنـي پديـد آورده است ؟ دربارة پيشينۀ پژوهش بايـد گفـت در خصـوص ترجمـۀ صـفارزاده و نقـش جنسـيت در ترجمه ، تاکنون پژوهش هاي چندي انجام شده که مهم ترين آنها از قرار زير است : مهدي مهريزي در مقالۀ «جنسيت و ترجمۀ قـرآن کـريم »، چـاپ شـده در مجلـۀ بينـات ، شمارة ٤٩ و ،٥٠ سال ١٣٨٥، ص ٣٣ـ٤١ کوشيده ـ به اختصار ـ با مقايسۀ ترجمۀ صـفارزاده بـا ترجمـۀ فولادونـد نشـان دهـد ترجمـۀ مـردان و زنـان ، هـم داراي اشـتراک و در هـم داراي اختلاف است .
سايمون معتقد است رابطه و شباهت بسيار زيادي ميـان زن و ترجمـه اسـت ؛ همـان گونـه که زنان مدت ها انسان درجه دوم بوده اند، ترجمه نيـز هـيچ گـاه مـتن مسـتقلي قلمـداد نشـده است ؛ به سخن ديگر، هم زن و هم ترجمه دارند تلاش ميکنند بـراي خـود هـويتي مسـتقل داشته باشند )به تصویرصفحه مراجعه شود) به نظر او زنان در ترجمه هايشان به دنبال اثبـات خـود و جنسيت خود هستند و نميتوانند از اين امر فرار کنند.