Abstract:
رویکرد ساختارگرایی در مطالعات ادبی ازجمله رویکردهایی است که در طول یک قرن اخیر بهشدت مورد توجه صاحبنظران و ناقدان قرار گرفته و سعی شده است بسیاری از آثار ادبی بر این اساس تحلیل و بررسی شود. کتاب الرؤی المقنعة؛ نحو منهج بنیوی فی دراسة الشعر الجاهلی یکی از آثار ارزندۀ ناقد برجستۀ معاصر عرب، کمال ابودیب است. او تلاش کرده در این کتاب، با الهام از رویکردهای مطرح نقد ادبی در غرب و با محوریت ساختارگرایی، با شیوهای جدید به تحلیل و بررسی شعر جاهلی بپردازد و با انتقاد از دیدگاههای سنتی و کلیشهای دربارۀ شعر جاهلی، طرحی نو دراندازد. در این مقاله تلاش کردهایم با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و انتقادی به نقد و بررسی این اثر بپردازیم. نتایج این پژوهش نشان میدهد که رویکرد حاکم بر این کتاب چندان هم ساختارگرایانه نیست و بیشتر پساساختارگرایانه است. علی رغم تحلیلهای ارزنده و نکتهسنجیهای موشکافانه دربارۀ رمزها و پیامهای نهفته در شعر جاهلی، استفاده از رویکردهای مختلف در تحلیل، حجم زیاد صفحات کتاب، توضیحات مفصل نویسنده، استفاده از جدولها و نمودارهای پیچیده و بهکارگیری علائم اختصاری که برخی ابداعی خود اوست، کتاب را تا حد زیادی کسلکننده و فهم مطالب آن را دشوار ساخته است. البته این نقصها از ارزش علمی و پژوهشی کتاب نمیکاهد و باید آن را جزو تلاشهای ارزنده در راستای تحلیل شعر کهن عربی بر مبنای رویکردهای نوین نقد ادبی دانست.
The structuralism in literary approach is one of the approaches that have been highly concentrated by scholars and critics over the last century, and many literary works have been studied on this basis . The book “ Arroa Al-Moghanna’a” is one if the outstanding works of the prominent contemporary Arab critic, Kamal AbuDeeb . in this book , he tried to analyze pre - islamic poetry , inspired by the approaches of literary criticism in the west and based on structuralism , by criticizing the traditional approaches and stereotypes about pre - islamic poetry . in this article we have tried to criticize and examine this effect by a descriptive - analytical and critical approach The results of this research show that the dominant approach to this book is not structural and is more poststructuralist . Despite worthwhile scrutiny about hidden codes and archetypes in the pre-Islamic poems , the use of different approaches in analysis , the vast volume of pages , the author 's detailed explanation , the use of complex tables and diagrams and the use of abbreviations which are some of his own , makes the book as boring and boring . of course , this deficiency is not of the scientific and research value of the book and should be considered as an invaluable part of the analysis of ancient arabic poetry based on modern approaches of literary criticism .
Machine summary:
تحليل ساختاري شعر جاهلي از ديدگاه کمال ابوديب (نقد و ارزيابي کتاب الرؤي المقنعه ) هومن ناظميان * چکيده رويکرد ساختارگرايي در مطالعات ادبي ازجمله رويکردهايي است که در طول يک قرن اخير به شدت مورد توجه صاحبنظران و ناقدان قرار گرفته و سعي شده است بسياري از آثار ادبي بر اين اساس تحليل و بررسي شود.
او تلاش کرده در اين کتاب ، با الهام از رويکردهاي مطرح نقد ادبي در غرب و با محوريت ساختارگرايي، با شيوه اي جديد به تحليل و بررسي شعر جاهلي بپردازد و با انتقاد از ديدگاه هاي سنتي و کليشه اي دربارة شعر جاهلي، طرحي نو دراندازد.
هدف اين مقاله نقد و بررسي رويکرد ساختارگرايانۀ کمال ابوديب در تحليل شعر جاهلي در کتاب الرؤي المقنعه است .
پيشينۀ تحقيق دربارة ابوديب و آثار او پايان نامه و رساله هايي در جهان عرب و ايران نوشته شده که برحسب جست وجوي نويسندة مقاله شامل اين موارد است : ـ انصاري، نرگس و طيبه سيفي (١٣٩١)، «نظريه هاي موسيقي در شعر فارسي و عربي با نگاهي مقايسه اي به آثار محمدرضا شفيعي کدکني و کمال ابوديب »، لسان مبين ، شمارة ٧.
در اين رساله ، نويسنده ضمن معرفي زندگي و آثار کمال ابوديب ، به بررسي رويکردهاي او در نقد ادبي پرداخته و ١٣ صفحه را نيز به کتاب الرؤي المقنعه اختصاص داده است .
توجه به روابط ساختارهاي اجتماعي، اقتصادي و سياسي ابوديب ضمن انتقاد از مطالعات جزئينگرانه ، سنتي و احساسي و اکتفا به شرح هاي لغوي و تاريخي در مطالعۀ شعر جاهلي تأکيد ميکند که اين طرح تحقيقاتي که همچنان ادامه دارد و از نظر او هنوز به مرحلۀ تکامل خود نرسيده است .