Abstract:
مفاهیم آیات الهی هدف اصلی نزول قرآن کریم است و به همین دلیل، مفسران سعی در کشف هرچه بیشتر مفاهیم آیات الهی کردهاند. برای این منظور یکی از مسائلی که همواره مورد نظر مفسران بوده، شناخت آیات و سورههای مکی و مدنی است. در این میان ابزارهایی همچون احادیث باقیمانده از معصومان، مفاهیم و روابط منطقی بین کلمات و آیات، و دستور زبان عربی همواره در اختیار مفسران بوده، اما با پیشرفت علم رایانه، قرآنکاوی رایانشی ابزار نوینی است که در دهههای اخیر به کمک قرآنپژوهان آمده است. در همین راستا این مقاله روشی جدید برای تعیین سورههای مکی و مدنی مبتنی بر قرآنکاوی رایانشی پیشنهاد کرده است. در روش پیشنهادی ابتدا ابزاری نرمافزاری برای تبدیل متن سورههای قرآن کریم به ماتریس عددی با استفاده از حساب ابجدی ارائه شده، سپس با استفاده از ماتریس بهدستآمده، شکل موج سورهها ترسیم، و در نهایت الگویی برای تشخیص مکی یا مدنی بودن هر یک از سورهها ارائه گردیده است. نتایج تشخیصی بهدستآمده نشان میدهد که روش پیشنهادی حداکثر 16% و حداقل 4% اختلاف نسبت بهصورت مکتوب دارد.
Machine summary:
در روش پيشنهادي ابتدا ابزاري نرم افزاري براي تبديل متن سوره هاي قرآن کريم به ماتريس عددي با استفاده از حساب ابجدي ارائه شده ، سپس با استفاده از ماتريس به دست آمده ، شکل موج سوره ها ترسيم ، و در نهايت الگويي براي تشخيص مکي يا مدني بودن هر يک از سوره ها ارائه گرديده است .
(بنت الشاطي، ١٣٧٦: ٤٣٢) اين نظم بياني تا حدي است که قرآن پژوهان ديگري توانسته اند با بررسي تعداد کلمات به کاررفته در هر آيه و سوره و ترسيم نمودار توزيع کلمات ، ترتيب نزول سوره ها و مکي يا مدني بودن آنها را تعيين نمايند.
(همان ) برخي قرآن پژوهان نيز براي تشخيص سوره هاي مکي و مدني از نمودار طول موج آيات استفاده کرده اند.
در اين مقاله روشي جديد براي تشخيص مکي يا مدني بودن سوره ها با استفاده از صورت مکتوب کلمات و شکل موج سوره ها ارائه شده است .
براي اين منظور ابتدا قالب ابجدي کلمات و آيات قرآن کريم با استفاده از نرم افزار پيشنهادي تهيه شده و با استفاده از داده خروجي آن ، ماتريس عددي معادل هر سوره به دست آمده ، سپس شکل موج هر سوره با استفاده از ماتريس عددي آن ترسيم ميشود.
براي مثال و به منظور نشان دادن روش پيشنهادي، شکل موج سوره هاي انفال و دخان که صورت مکتوب آنها به ترتيب مدني و مکي است ، در شکل هاي ٧ و ٨ نشان داده شده اند.