Abstract:
از ابتدای خلقت تاکنون یکی از مهمترین مباحثی که انسان با آن سروکار داشته است مباحث اخلاقی بوده است. مباحث
اخلاقی در همه آدیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. دین اسلام نیز بهعنوان کاملترین دین به مباحث اخلاقی اهمیت
ویژهای داده است. برخی از مسائل اخلاقی و موضوع و نام آنها بهصورت مستقیم در قرآن کریم ذکر شدهاند اما برخی دیگر
بهصورت صریح نامی از آنها در قرآن نیست و با بررسی آیات میتوان کلمات هممعنی آنها را و یا آیاتی که بهطورکلی منظور
این واژه اخلاقی را میرساند یافت. حال مسئله این است که واژههای رفق, کیاست. محاسبه نفس» تانی و قناعت چگونه در
قرآن کریم ذکر شدهاند و آیا نام و نشان و معنایی از آنها در قرآن یافت میشود. هدف این پایاننامه هم این است که این
واژهها را بررسی کند و بنا به اهمیت و ضرورتی که واژههای اخلاقی در جامعه دارند آنها را در معرض دید قرار دهد. روش
تحقیق کتابخانهای میباشد و با استفاده از کتب اخلاقی. کتابهای حدیثی و تفسیری موجود به بررسی این واژهها پرداخته
خواهد شد. با بررسی دقیق آیات قرآن و پی بردن به لایههای زیرین کلام غیرقابل وصف خداوند عظمت و بزرگی این کتاب بیشتر درک می شود و می بینیم که یک آیه می تواند در عین واحد حامل چندین پیام اخلاقی و اجتماعی و... باشد.
Machine summary:
از پیامبران ابتدایی گرفته تا همهی پیامبرانی که داستانشان در قرآن کریم ذکر شده است همیشه یکی از مهمترین موضوع آنها اخلاق و رعایت موازین اخلاقی بوده است.
مهمترین منبع احکام و قوانین اسلامی کتاب قرآن کریم میباشد که بسیاری از صفات اخلاقی بهصورت صریح در آن ذکر شدهاند و بهصورت دقیق بر آن تاکید شده است.
برخی دیگر از صفات اخلاقی نیز هستند که نام دقیق آنها بهصورت صریح در قرآن کریم ذکر نشده است مثل واژههای رفق، کیاست، تأنی، قناعت و محاسبه نفس.
اما با بررسی دقیق آیات قرآن مشخص میشود که بهصورت غیر صریح و اشاره ای در قرآن از آنها سخن گفته شده است و آیات زیادی را به خود اختصاص داده اند و داستانهای زیادی در قرآن موجود است که هدف و منظور اصلی آنها همین صفات اخلاقی میباشد.
بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى - تهران، چاپ: دوم، 1375ش ؛ ص204 اساس البلاغه 793- لسان العرب 386 راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن - تهران، چاپ: دوم، 1374ش ؛ ج1 ؛ ص480 قَنَعَ: روپوش از سر و روى برداشت تا چهره و سرش برهنه شود و براى سؤال كردن آشكار باشد مثل- خفاء- در وقتى كه گليم و جامه از خود بردارد:از مصدر- قناعة- عبارتى است كه مىگويند: رجلٌمَقْنَعٌ: شاهد عادل و گواهى كه به شهادت و گواهيش اكتفاء و بسنده ميشود، جمعشمَقَانِعُاست.
خیلی از صفات هم هستند که با وجود این که در قرآن کریم بهصورت صریح ذکر نشدهاند اما در روایات و سخنان گهربار ائمه معصومین فراوان ذکر شدهاند و بهصورت گسترده ای به آنها پرداخته شده است.