Abstract:
قاعدۀ «فردی کردن واکنشها» هم اکنون به قاعدهای معمول و پذیرفتهشده در نظامهای عدالت کیفری دنیا تبدیل شده، اما همچنان خالی از ایراد نیست. مقالۀ حاضر با توجه به این دغدغهها در صدد بیان تقریری ویژه از این قاعده با مروری بر مسئلۀ «بخت اخلاقی» است. بخت اخلاقی، مسئلهای است که ارزیابیهای اخلاقی ما را به چالش میکشد. اصل ایراد آن است که وقتی ما بر رفتاری کنترل نداریم، چگونه به خاطر آن سرزنش میشویم. یکی از پاسخهایی که در بخت پیشارفتار در سخنان پژوهشگران مغفول مانده، توجه به دیدگاه سازگارگرایی و از آن مهمتر مسئلۀ «ضعف اراده» است. ضعف اراده با تبیینی که از آن ارائه میشود، توجیهکنندۀ تفاوت در ارزیابی اخلاقی است. همین توجیه و البته با ادبیات خاص حقوقی، میتواند تبیینی نوین و قدرتمند برای توجیه قاعده فردی کردن واکنشها در نظام عدالت کیفری تلقی شود. در این مقاله و با تکیه به شیوه کتابخانهای و با روش تحلیلی، نشان داده شده که دیدگاه سازگارگرایی توجیهکنندۀ اصل تحمیل مجازات است؛ آنگاه پس از فراغ از توجیه اصل توجیه مجازات، توجه به مسئله ضعف اراده میتواند بسترساز پذیرش تفاوت در واکنشها تلقی شود.
Although the rule of individuation of reactions has been worldly common and accepted in the system of criminal justice, it is still confronted with certain problems. Considering the problem of moral luck, the article seeks to provide a special account of this rule. The problem of moral luck challenges our moral assessments. The main objection is that when we do not have control over our behavior, how can we be blamed for it. One of the potential responses neglected by researchers in the pre-behavioral luck is to take into consideration the compatibilist view, and more importantly the problem of weakness of will. Weakness of will, as it will be explained later, may justify the different ways of moral assessments. This justification articulated in legal terms can offer a novel strong explanation for justifying the rule of individuation of reactions in the system of criminal justice. Relying on analytical research the present article shows that the compatibilist view can justify the principle of inflicting punishment; justifying the principle of inflicting punishment, the problem of weakness of will can lay the foundations for accepting the differences among reactions.
Machine summary:
در اين مقاله و بـا تکيـه بـه شـيوه کتابخانـه اي و بـا روش تحليلي، نشان داده شده که ديدگاه سازگارگرايي توجيه کنندە اصـل تحميـل مجـازات اسـت ؛ آنگـاه پـس از فـراغ از توجيه اصل توجيه مجازات ، توجه به مسئله ضعف اراده مي تواند بسترساز پذيرش تفاوت در واکنش ها تلقي شود.
پس از اندک توقفي در مباحث سازگارگرايي و ناسازگارگرايي، رهاورد تأمل در ضـعف و اشـتداد اراده کـه خـود معلول بخت ذاتي يا احوالي است ، دست پژوهشگر حقوق کيفـري را بـه آرامـي گرفتـه و او را بـا گام هايي استوار تا منزلگاه قاعده فردي کردن کيفر پيش خواهد بود.
در انديشه اسلامي، تمرکز مباحث بر آن است که اراده «خدا» تا چه انـدازه در شـکل گيري رفتـار «بنده » مؤثر است ، امـا در مباحـث فلسـفي در مـورد ارادە آزاد، سـخن در ايـن اسـت کـه رفتـار «انسان » تا چه اندازه به نسبت با عوامل پيراموني اش تعين مي يابد و آيا ارادە انسـان هـم دخلـي در فرايند توليد کنش از سوي او دارد؟ در حوزه حقوق کيفري و به ويژه در تحليل مسئله بخت حقـوقي پيشـارفتار نيـز توجـه بـه چنـين ديدگاهي ميتواند منشأ تحولاتي در مديريت سياست جنايي شـود و در برخـورد بـا بـزه و بزه کـاري راه هاي نويني فرا روي ما قرار دهد.