Abstract:
در این مقاله با روش تحلیلی به منشا رفتار مفسران اهل سنت در مواجه با آیات فضایل اهل بیت (ع) پرداخته شد؛ مفسران بزرگ اهل سنت مانند فخر رازی و طبری و زمخشری که تقریبا موضع منصفانهتری نسبت به آیات فضایل اهل بیت (ع) در پیش گرفته و به مستندات تاریخی اکتفا کردهاند،گرچه معرفت شناسی اصیل آیات فضایل به دست نمیدهند و در بین برخی مفسران همچون قرمطی برخوردهای متفاوتی هم در تفسیر آیات فضایل اهل بیت (ع) به چشم میخورد که همگی ناشی از باورهای مذهبی و شرایط اجتماعی و اختلاف نسبت به تشیع است.البته شرایط اجتماعی و حاکمیت سیاسی یک فرقه نیز به این مسیله دامن زده است؛ سکوت در برابر برخی آیات مورد اجماع صحابه، تفسیر خلاف دیدگاه مشهور, غفلت از منابع و یا تحریف منابع، عوامل عقیدتی و توجیه تکلف آمیز آیات فضایل ،مهمترین شیوههای این مفسران برای گذر از تفسیر این آیات است.
Machine summary:
در ايـن زمينـه سـخن عبـدالله کرخي حنفي (م : ٣٤٠) درخور درنگ است که ميگويـد: هـر آيـه و حـديثي کـه مخـالف نظريه اصحاب ما [علماي حنفي] باشد، منسـوخ اسـت و يـا بايـد تأويـل بـرده شـود (ذهبـي، (434/2 به نظر ميرسد زمينه ها و بسترهاي مختلفي در کنار حاکميت شرايط اجتمـاعي جريـان و مکتب خلفا بر مفسران آن جريان را کمک نمود تا عقايد کلامي خود را در تفسير آيـات فضايل دخالت داده و دفاع به ظاهر علمي و موجه از آراء خود داشـته باشـند، ايـن بسـترها و زمينه ها به خاطر وابستگي عقيدتي مفسران اهل سنت به عقايد کلامي خودشان هست آيه نازل شده مبني بر اينکه از پيامبر و صاحبان امر از خودتان اطاعت کنيد، نـازل شـد و در مورد علي و حسن و حسين نازل شد و در پي آن پيامبر در باره علي فرمود: هر که مـن مولاي اويم پس علي مولاي اوست همان طور که ملاحظه ميشود، کار پيامبر و در ارتبـاط با امور يادشده بيان جزئيـات و يـا مصـاديق ايـات فضـايل بـه مسـلمانان و حتـي نشـان دادن چگونگي انجام اين تکاليف در عمل هم بود (مجلسـي، ج ٨٢، ص ٢٧٩) و در بـاره ولايـت ضمن معرفي مکرر امام علي ما به عنوان وصي و جانشين خود و فضائل و شئون والاي ايشان که در منابع تاريخي و حديثي شيعه و سني مضبوط است ، (طبري ، ج ٢، ص ٣٢١) در واقعه غدير، به دستور خداي متعال امام علي را به ولايت منصوب فرمود.