Abstract:
پژوهش حاضر به بررسی و مقایسة فرایند کوتاهشدگی واکهای در زبان فارسی و کردی (میانی) بر پایة واجشناسی بهینگی میپردازد. از آنجایی که فرایندهای واجی در زبانهای همرده تقریباً یکسان رخ میدهند، با وجود واکههای کشیده در زبان فارسی و کردی انتظار میرود فرایند کوتاهشدگی واکهای در این زبانها رخ دهد. از این رو، هدف از انجام پژوهش حاضر مشخصکردن نوع واکهها و مرتبهبندی محدودیتهای حاکم بر کوتاهشدگی آنها در برخی از بافتهای زبانهای فارسی و کردی است. نتایج تحلیل واجی دادههای پژوهش نشان میدهد که فرایند کوتاهشدگی واکه در هر دو زبان فارسی و کردی در واکههای افراشته و افتاده رخ میدهد. در زبان فارسی سه واکة کشیدة /i، u، ɑ/ و در کردی دو واکة کشیدة /i، ɑ/ دچار کوتاهشدگی میشوند. در هر دو زبان تنها واکة کشیده و افتادة /ɑ/ با توجه به بافت آوایی، میتواند به واکههای کوتاه /e/ و /æ/ در زبان فارسی و واکههای کوتاه /ə/ و /æ/ در زبان کردی کاهش یابد. در زبان فارسی تعداد و تنوع بافتهایی که در آنها واکههای کشیده دچار کوتاهشدگی میشوند، بیشتر از زبان کردی است. تحلیل بهینگی نیز نشان داد که در کوتاهشدگی واکه /ɑ/ در هر دو زبان محدودیتهای پایایی یکسان IDENT (back), IDENT (µ) و محدودیتهای نشانداری یکسان *Vmid C, *VhighC, *VbackC, *VlowC فعال هستند. همچنین، در کوتاهشدگی واکة /i/، در زبانهای فارسی و کردی تنها محدودیت پایایی IDENT (µ) و محدودیتهای نشانداری یکسان*Vmid C, *VhighC, *VbackC, *VlowC فعال هستند.
The present study investigates and compares the process of vowel shortening in Persian and Central Kurdish languages based on optimization theory. Since almost the same phonological processes occur in co-type languages, despite the long vowels in Persian and Kurdish, it is expected that vowel shortening process will occur in these languages. In the present study, Phonological analysis of data showed that vowel shortening occurs in high and low vowels in both Persian and Kurdish. In Persian, three long vowels /i, u, ɑ/ and in Kurdish, two long vowels /i, ɑ/ undergo vowel shortening process. Depending on the phonetic context, in the both languages the vowel /ɑ/ can only be reduced to two short vowels /e/ and /æ/ in Persian and two short vowels /ə/ and /æ/ in Kurdish. In Persian, the number and variety of context in which long vowels are shortened is more than in Kurdish. Optimality analysis also showed that the type and order of final constraints and marking constraints on the shortening of long vowels /ɑ/ and /i/ are the same in different phonological contexts of Persian and Kurdish.