Abstract:
از مباحث مهم در حوزه تاریخ پزشکی، مبحث اصول اخلاقی پزشکان مسلمان، در دوران شکوفایی تمدن اسلامی بهویژه در ایران است. توجه به مباحث اخلاقی، بهویژه، ارائه سوگندنامههای متعدد، نشانگر اهمیت این مسئله در جامعه مسلمانان بوده و ماهیت اعتقادی و اخلاقی پزشکان مسلمان در شکوفایی حوزه سلامت، تأثیر بسزایی داشته است.
زمینه و هدف: پژوهش حاضر، مروری بر بنیادهای اخلاق پزشکی و اهمیت آن در ایران باستان و اسلام است.
روش: این مطالعه که از نوع مروری است، براساس پژوهشهای تاریخی شکل گرفته و از نوع توصیفی با استناد به متون است و با بررسی کتابها و مقالات مربوط به اخلاق پزشکی سعی بر این بوده که به سؤالات اساسی در این رابطه پاسخ داده شود و دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و جواب سؤالات به تفصیل و با جزئیات توضیح داده شود. در این رابطه سعی خواهد شد از منابع دست اول و همچنین مقالات معتبر فارسی و انگلیسی استفاده شود.
یافتهها: این نوشتار با هدف تحلیلی به تبیین موازین و اصول اخلاقی پزشکان و اهمیت آن در ایران باستان و اسلام میپردازد و بیان میدارد که اخلاقیات به عنوان باور و اعتقاد، پیش از آنکه متأثر از اصول اخلاقی پزشکان خارج از حوزه جهان اسلام باشد؛ مسئلهای نهادینه شده مبتنی برآموزههای دین اسلام و اصول اخلاقیِ ایرانیان بوده است و یکی از دلایل مهمِ پیشرفت، در شیوه درمانی و معالجههای پزشکان مسلمان، تلفیق اعتقادات دینی و باورهای اجتماعی ایرانیان پیش و پس از اسلام است که در استحکام رویه اخلاقی پزشکان مسلمان تأثیرگذار بوده است. افزون بر آن سخاوت پزشکان مسلمان ایرانی با اتکا به اصول اخلاقی، تأثیر شگرفی در بارور شدن حوزه بهداشتی، ایجاد کرده است.
نتیجهگیری: شاخصهها واصول اخلاقی در بین پزشکان ایرانی در دوران باستان و دوران اسلامی در مسئولیتپذیری وتعهد نسبت به بیماران در درمان؛ پرهیز از زیادهخواهیهای مادی از بیماران و کمک به مستمندان؛ حاضر و ناظر داشتن خداوند بر اعمال و رفتار خود و حفظ اسرار بیماران در امر طبابت بوده که پیوندی عمیق با آموزههای اسلامی داشته است. با نگاهی آسیبشناسانه بین اصول اخلاقی پزشکان مسلمان قرن چهارم تا هفتم با اصول فکری پزشکان درحالحاضر میتوان به بازتولید رویه پزشکان قرن چهارم پرداخت و با تأسی جستن به آن، شرایط فعلی رویههای درمانی پزشکان ایرانی را بازسازی کرد و این مهم فقط با بهرهگیری از تجارب تاریخی مسیر است.
One of the important topics in medicine is the issue of medical ethics (ME). Muslim physicians have been noted to comply wth ME since the Islamic civilization perod especially in Iran.
Background: Herein we review the basics of medical ethics and its importance in ancient Iran and in Islam
Methods: In this review study, which is based on historical research and with reference to texts, an attempt has been made to answer the basic questions relative to ME.
Results: This article, explains the standards and ethical principles for physicians and its importance in Iran and in Islam; ethical principles ME for physicians outside the Islamic world have been based on the teachings of Islam and the moral principles most Iranian physicians abide by are based on Islamic teachings. Treatments rendered by Muslim physicians in the fourth to seventh century were done considering the combination of religious and social beliefs of Iranians before and after Islam.
Conclusion: Characteristics and ethical principles abided by Iranian physicians in antiquity as well as in the Islamic era respected ME in treatment of patients.