Abstract:
سن حضرت فاطمه (س) در منابع کهن تاریخی سنی و شیعی با اختلافی تقریباً یک دههای گزارش شده است. دیدگاه غالب اهل سنت، تولد آن حضرت پیش از بعثت است و غالباً پنج سال پیش از بعثت را بهعنوان سال تولد ایشان ذکر میکنند؛ ولی شیعیان بیشتر بر پنج سال بعد از بعثت توافق دارند. پژوهش حاضر با بررسی سن حضرت فاطمه (س) در منابع متقدم با تکیه بر روایات الطبقات الکبری و مقایسۀ آن با منابع فریقین کوشیده است تا در میان این روایات مختلف، دیدگاه صحیح را معلوم کند. بر این اساس، اگرچه احتمال تولد ایشان پس از بعثت قویتر است، با روایت غالب در میان شیعیان (سال پنجم بعثت) موافق نیست و تولد آن حضرت به احتمال بیشتر در سال یکم بعثت اتفاق افتاده و بنابراین، عمر او حدود 23 سال بوده است.
The difference in the age of Hazrat Fatima (PBUH) documented in ancient Sunni and Shiite historical sources is more than a decade. The prevailing view of the Sunnis is that the Hazrat Fatima was born before the Be’that. Accordingly, five years prior to Be’that is often cited as the time of her birth. However, most Shiites concur on five years after Be’that as her birth date. The present study aims to shed light on the accurate view among these different narrations by exploring the age of Hazrat Fatima (PBUH) in the earlier sources, relying on the narrations quoted in the Al-Tabqat Al-Kubra (Book of the Major Classes) and their comparison with the sources described in the two sects. Accordingly, even though the probability of her birth in the post-Be’that period is fairly higher, it does not coincide with the prevailing narration among the Shiites (the fifth year after Be’that). Therefore, Hazrat Fatima was probably born in the first year after Be’that and lived for about 23 years.
Machine summary:
روایت اول که از شهرت نسبتاً زیادی برخوردار است حاکی از آن است که پیامبر(ص ) خود را در امر ازدواج فاطمه (س ) منتظر فرمان الهی خوانده است (همان ، ١٦/٨؛ و نیز نکـ : بلاذری، انساب الاشراف ، ٤٠٢/١؛ ابوحفص عمر بن احمد ابن شاهین ، فضائل فاطمۀ بنت رسول ال له صلی ال له علیه وسلم ، به تحقیق بدر البدر (کویت ، دار ابن الأثیر، ١٤١٥ق )، ٤٧؛ طبرسی، إعلام ال وری بأعلام ال هدی، ١٦٠/١؛ ابن شهرآشوب ، همان ، ٣٠/٢؛ سبط بن جوزی، همان ، ٢٧٦) و روایت دوم از وعده ای خبر داده است که رسول خدا(ص ) درباره ازدواج دخترش ، فاطمه (س )، به علی (ع ) داده بود (ابن سعد، همان ، ١٦/٨؛ و نیز نکـ : سبط بن جوزی، همان ، ٢٧٦).
منابع مختلفی با استفاده از تعابیر متفـاوت بـه الهـی بودن ازدواج فاطمه (س ) و علی (ع ) اشاره کرده اند (نک ابن شاهین ، همان ، ٤٨؛ محمد بن محمد بن نعمان مفید، الإرشاد (قم : کنگرٔە شـیخ مفیـد،١٤١٣ق )، ٣٦/١؛ فتال نیشابوری، روضۀ ال واعظ ین ، ٣٣٣/١؛ طبرسی، همان ، ٢٩٧/١ـ٢٩٨؛ ابوجعفر محمد بن جعفر ابن مشهدی، اقرار ال صحابه بفضل امام ال هدی و ال قرابه (بی - جا: مکتبۀ العلامۀ المجلسی، ١٤٣٩ق )، ٨٥؛ ابوالحسن علی بن محمد ابن اثیر، اسد ال غابۀ فی مع رفۀ ال صحابۀ (بیـروت : دار الفکـر، ١٤٠٩ق )، ٢٤٢/١ــ٢٤٣؛ سبط بن جوزی، همان ، ٢٧٦؛ اربلی، کشف ال غمه ، ٣٤٢/١ـ٣٤٣).