Abstract:
یکی از مباحث مهم عقد وکالت بحث توکیل است. واژه توکیل در قانون مدنی در مواد 672 و 673 به کار رفته است. منظور از توکیل این است که وکیل برای انجام موضوع وکالت به دیگری وکالت دهد. وکالت در توکیل بیشتر در قلمرو حقوق مدنی بررسی می شود و در تدوین قانون مدنی هم در درجه اول فقه اسلامی مدّنظر است و قانون مدنی ایران هم در ماده 672 اصل را بر منع توکیل به غیر قرار داده است، مگر اینکه صریحا یا ضمنا این اذن داده شده باشد. جوهره وکالت اعطای نیابت است و توکیل هم یعنی اعطای نیابت از جانب وکیل به شخص دیگر برای انجام امور وکالت. در تبیین ماهیت توکیل به غیر هم باید گفت: در بعضی موارد اشخاص نمی خواهند یا نمی توانند شخصا در انجام معامله دخالت کنند و برای این کار به دیگری نمایندگی می دهند. حال اگر وکیل، مورد وکالت را به وکیل دوم واگذار کرد به نظر می رسد اگر موضوع وکالت انعقاد معامله ای باشد و وکیل دوم آن را انجام دهد قرارداد نافذ است و موکل باید تعهدات ناشی از آن را انجام دهد مشروط بر اینکه وکیل دوم از حدود تعیین شده توسط موکل تجاوز نکرده باشد. اما اگر از حدود تعیین شده تجاوز کرد قرارداد غیر نافذ است. بنابراین با توجه به رویکردهای متفاوتی که در فقه و حقوق ایران و حقوق کشورهای دیگر راجع به توکیل وکالت به غیر مطرح است در این مقاله سعی شده به بررسی این موارد پرداخته شود.
Machine summary:
وکالت در توکیل بیشتر در قلمرو حقوق مدنی بررسی می شود و در تدوین قانون مدنی هم در درجه اول فقه اسلامی مدّنظر است و قانون مدنی ایران هم در ماده 672 اصل را بر منع توکیل به غیر قرار داده است، مگر اینکه صریحاً یا ضمناً این اذن داده شده باشد.
کلید واژه: توکیل به غیر ـ فقه اسلامی ـ حقوق ایران ـ حقوق فرانسه ـ حقوق انگلستان 1ـ مقدمه در ماده 672 قانون مدنی که مبتنی بر فقه امامیه است آمده است که وکیل در امری نمی تواند برای آن امر به دیگری وکالت دهد، مگر اینکه صریحاً یا به دلالت قراین وکیل در توکیل باشد.
بدین جهت گستره وکالت بسیار وسیع بوده وحتی شامل مسئولیت مدنی ناشی از ارتکاب عمل مأذون نیز می گردد، اما تعریف و اشاره ای به توکیل به غیر به عمل نیامده است و صرفاً ضمن بیان وظایف امانی وکیل در حقوق این کشور آمده است که نماینده حق اعطای نمایندگی ندارد و شخصاً باید مورد نمایندگی را انجام دهد و وکیل علی الاصول نمی تواند اجرای تمام یا بخشی از تعهدات خود را به دیگری توکیل کند.
(1996، Reynolds) بنابراین می توان گفت در حقوق انگلیس نیز آن جایی که وکیل به نیابت و نمایندگی از طرف موکل عمل می کند و آثار اعمال حقوقی انجام شده توسط وی دامنگیر موکل می شود که همگی مبتنی بر یک رابطه امانی شکل گرفته اند و ناشی از اذن موکل می باشد، توکیل به غیر که در راستای انجام تعهدات وکیل صورت می گیرد ایجاد یک رابطه امانی است که توسط وکیل انجام می پذیرد.