Abstract:
حفاظت از اسلام در برابر هجوم همه جانبه غرب به همراه تأمین زندگی و معیشت مردم مسلمان، مسأله ای است که ایرانیان طی 150 سال گذشته با آن مواجه بودهاند. نخستین مرحله این مسأله، تضاد یا تعامل معنایی مفاهیم مدرنی چون آزادی-رهایی، دموکراسی-مشروطه طلبی، توسعه-پیشرفت، تمدن-تجدد و مانند آن است که از آن به بحران مفاهیم در علوم انسانی یاد میکنند. سیدجمال الدین اسدآبادی و آیت الله محمدحسین نائینی غروی از پیشگامان دینی تقابل و تعاضد با مفاهیم مدرناند اما این دو با دو روش متمایز یکی با حفظ اصالت سنت، متمرکز بر تحمیل معانی سنتی بر مفاهیم مدرن و دیگری با استدلال عدم تغایر مفاهیم مدرن با اسلام، ناظر بر تحمیل معانی مدرن بر مفاهیم سنتی با مفهوم تمدن به معنای جدید خود یعنی توسعه و ترقی مادی روبرو شدهاند. نوشتار حاضر با تمرکز بر مقوله تمدن به تبیین این دو روش و نتایج حاصله با کاربست روش تحلیل محتوا میپردازد.
Protecting Islam from the all-out invasion of the West, along with providing a living for the Muslim people, is an issue that Iranians have faced for the past 150 years. The first stage of this issue is the conflict or semantic interaction of modern concepts such as freedom-liberation, democracy-constitutionalism, development-progress, civilization-modernity and the like, which is called the crisis of concepts in the humanities. Seyyed Jamaluddin Asadabadi and Ayatollah Mohammad Hossein Naeini Gharavi are among the religious pioneers of confrontation with modern concepts, but these two with two distinct methods, one by preserving the originality of tradition, focusing on imposing traditional meanings on modern concepts and the other by arguing that modern concepts do not change with Islam. Supervising the imposition of modern meanings on traditional concepts, have encountered the concept of civilization in its new meaning, that is, material development and progress. The present article focuses on the category of civilization to explain these two methods and the results obtained using the content analysis method.
Machine summary:
مواجهه مفهومی بوم گرایانه سیدجمال الدین اسدآبادی و آیت الله محمدحسین نائینی غروی با تمدن غرب مرتضی شیرودی 1 چکیده حفاظت از اسلام در برابر هجوم همه جانبه غرب به همراه تأمین زندگی و معیشت مردم مسلمان، مسأله ای است که ایرانیان طی 150 سال گذشته با آن مواجه بودهاند.
سیدجمال الدین اسدآبادی و آیت الله محمدحسین نائینی غروی از پیشگامان دینی تقابل و تعاضد با مفاهیم مدرناند اما این دو با دو روش متمایز یکی با حفظ اصالت سنت، متمرکز بر تحمیل معانی سنتی بر مفاهیم مدرن و دیگری با استدلال عدم تغایر مفاهیم مدرن با اسلام، ناظر بر تحمیل معانی مدرن بر مفاهیم سنتی با مفهوم تمدن به معنای جدید خود یعنی توسعه و ترقی مادی روبرو شدهاند.
تمدن مقوله ای است که با خاموش کردن علم و جلوگیری از نهضت علمی، بیگانه است، چرا که: با تعطیل شدن جنبشهای علمی و فلسفی، خردها از تحقیقات و تفتیشات علمی گمراه میشوند و راه وصول به تمدن، مسدود میگردد (مدرسی چهاردهی، 1343: 102) البته سیدجمال از یک سو، این ترقیات و تمدنیات را حاصل آگاه شدن انسان غربی به وجود دادههای علمی و صنعتی خدادادی در سرشت انسانی خویش و تلاش در جهت به قوه رساندن آن ها، میداند (اسدآبادی، بی تا، ج 1:27) و از سوی دیگر، همه این تمدن را مثبت ارزیابی نمیکند: اگر تمام اين اختراعات و اكتشافات و همه مصالح و منافع عايد از آن را در يك طرف ترازو بگذاريم و جنگ ها و مصائب و عواقب شوم و نتايج حاصله از آن را در طرف ديگر، قطعاً كفه دوم سنگينتر خواهد بود.