Abstract:
اهتمام به مسیله ارتباط، موضوعی است که همواره به عنوان اصلی مهم در تعاملات بشری به شمار می رود و به دو بخش کلامی و غیرکلامی تقسیم می شود. ارتباط غیرکلامی که محور بحث این مقاله است، یکی از شیوه های تعامل با دیگران است که در پی آن افراد اطلاعات، افکار و احساس های خود را از طریق رفتار یا حرکات بدن به دیگران انتقال می دهند. هرچند شیوه های متعددی برای برقرای و شناخت ارتباط غیرکلامی در حوزه روانشناسی و ارتباط های انسانی مطرح شده است؛ اما جامعترین و در عین حال، مطمینترین راه برای کسب اطلاعات در این زمینه رجوع به قرآن کریم می باشد چرا که قرآن کریم آیات فراوانی را به مسیله ارتباط و شناخت احوال افراد اختصاص داده است. اهمیت این بحث از منظر قرآن کریم از آن روست که ارتباط سالم و موثر با دیگران در هدف اصلی قرآن یعنی هدایت و سعادت بشر نقش بسزایی را ایفا می نماید. از این رو این پژوهش با روش کتابخانه ای، توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا قرآن کریم به مسیله ارتباطات غیرکلامی توجه نموده است؟ به عبارت دیگر چه مولفه هایی را برای شناخت حالات افراد درارتباط غیرکلامی معرفی کرده است؟ بر این اساس با توجه به اهمیت نقش ارتباط غیر کلامی در تعاملات و شناخت افراد، قرآن کریم طی آیات متعددی به این پرسش ها پاسخ داده و در این زمینه نکات موثری را در ارتباط غیرکلامی مانند چهره و سیما، حرکات و حالات بدن، تن و لحن صدا به جهت شناخت روحیه و حالات افراد برای ایجاد یک رابطه تاثیرگذار و کارآمد ارایه نموده است.
Machine summary:
دوفصلنامه تخصصی پژوهشهای نوین در آموزههای قرآن و سنّت سال چهارم، شماره هفتم/ بهار و تابستان 1400ش- 1442ق، صص70-55 نقش ارتباط غیرکلامی در شناخت حالات و روحیه افراد (با استناد به آیات قرآن کریم) سمیرا قربانخانی 1 طاهره محسنی 2 (تاریخ دریافت: 15/3/1400؛ تاریخ پذیرش: 19/6/1400) چکیده / اهتمام به مسئله ارتباط، موضوعی است که همواره به عنوان اصلی مهّم در تعاملات بشری به شمار میرود و به دو بخش کلامی و غیرکلامی تقسیم میشود.
برای نشان دادن اوج احساس، چه بسا با یک حرکت به اندازۀ دهها کلمه بتوان ناراحتی یا خوشحالی خود را به مخاطب منتقل کرد (رضایی، همان:20) چرا که علائم بدنی بر خلاف سایر علائمها مهارشدنی هستند و از طرفی بیشترین توجّه عموم مردم را به خود جلب میکنند زیرا افراد از طریق مشاهده حرکات بدنی مخاطب، میتوانند به سالم بودن یا ناسالم بودن روحیهی ارتباطی او پی ببرند (آذربایجانی، همان: 45) به همین دلیل در آیات قرآن تأکید و سفارش بسیاری بر نوع کردار و چگونگی رفتارهای غیرکلامی صورت گرفته است که به طور طبیعی هر انسان خردمندی که خواهان برقراری روابط مؤثر و سازنده با دیگران است نمیتواند نسبت به آنها بیتوجّه باشد.
از این رو برای اینکه بتواند با دیگران ارتباطی صحیح و مؤثر برقرار نماید باید از شیوههای ارتباط غیرکلامی آگاهی داشته باشد تا بر این اساس بتواند به روحیه و حالات روانی افراد در ارتباطات دست یابد زیرا فرآیند ارتباطی نقش بسیار مهّمی در تکامل شخصیتی و معنوی افراد ایفا میکند.