Abstract:
روابط روبه رشد دو کشور ایران و ترکیه به معنی همسویی در نگرش و جهتگیری های سیاست منطقهای و خارجی دوکشور نیست و مواضع و نگاههای امنیتی- دفاعی راهبردی ترکیه و ایران متفاوت از سیاست اعلامیشان میباشد، به گونهای که ترکیه برنامه توسعه موشکی و فعالیتهای هستهای ایران را با دقت و حساسیت دنبال میکند و همکاریهای نظامی ترکیه با رژیم صهیونیستی موجب نگرانی کشورهای منطقه از جمله ایران میباشد. عضویت ترکیه در ناتو و موضعگیری همسو باغرب، احداث سپر موشکی در مرز با سوریه، حمایت از تروریستهای معارض سوریه، با توجه به سطح روابط ایران و سوریه، موجب شده است تا روابط ایران با ترکیه در هالهای از ابهام قرار گیرد. سوال پژوهش حاضر این است مولفهها و شاخصهای دفاعی امنیتی تاثیرگذار بر روابط ایران با ترکیه کدامند؟. یافتههای تحقیق نشان میدهد ماهیت و سطح رابطه سیاسی دوکشور متاثر از نیازهای داخلی، شرایط ژئوپلیتیک، کیفیت و ساختار نظام بینالمللی جهتگیریهای سیاسی و سایر متغیرها، میتواند از اتحاد و همگرایی تا رابطه راهبردی، همکاری دو جانبه، همکاری توام با رقابت، قطع رابطه سیاسی، تنش سیاسی، منازعه و... را در شامل گردد. ترکیه به دلیل اشتراکات ارضی و مرزی، نقش عوامل فرهنگی و... به عنوان یک همسایه مهم و تاثیرگذار در مسائل سیاسی، امنیتی- دفاعی، اقتصادی و فرهنگی ایران بوده و شناخت هرچه بیشتر این کشور در تصمیمگیریهای هر حوزه بسیار اثرگذار خواهد بود. بنابراین این پژوهش از نوع کاربردی- توسعهای بوده که با روش توصیفی تحلیلی- موردی زمینهای و با رویکرد آمیخته (کمی و کیفی) تهیهشده واز طریق مصاحبه عمیق و توزیع پرسشنامه در جامعه نمونه به تعداد 58 نفر از خبرگان راهبردی حوزههای دفاعی و سیاسی نیروهای مسلح ایران به تکمیل ان پرداخته، که دو عامل اصلی و نوزده شاخص به مورد تایید قرار گرفت.
Machine summary:
»(بيانات مقام معظم رهبري (مدظله العالي) در ديدار رئيس جمهور گويان و هيأت همراه ، مورخه ١٣٨٨/١١/١) روابط جمهوري اسلامي ايران و ترکيه ، پس از پيروزي شکوهمند انقلاب اسلامي ايران ، تحت تأثير عواملي چون اسلام گرايي، رقابت - هاي ژئوپليتيکي، رقابت جهت ايفاي نقش در معادلات قدرت منطقه اي، رقابت هاي سياسي و اقتصادي با درک جايگاه ژئوپليتيکي دو کشور و آگاهي از ظرفيت هاي طرف مقابل شکل گرفته است .
به هر روي، روابط تجاري روبه رشد اين دو کشور به معني هم سويي در نگرش و جهت گيري - هاي سياست منطقه اي و خارجي ترکيه و ايران نيست و مواضع و نگاه هاي امنيتي- دفاعي راهبردي ترکيه و ايران به يکديگر و در اسناد راهبردي دو کشور متفاوت از سياست اعلاميشان ميباشد، به گونه اي که ترکيه برنامه توسعه موشکي و فعاليت هاي هسته اي ايران را با دقت و حساسيت دنبال ميکند و همکاريهاي نظامي ترکيه با رژيم صهيونيستي موجب نگراني و بياعتمادي کشورهاي منطقه از جمله جمهوري اسلامي ايران ميباشد.
٣) هماهنگ نمودن فعاليت هاي سياسي، اطلاعاتي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي در ارتباط با تدابير کلي دفاعي - امنيتي(قانون اساسي، ١٣٨١: ٨٤-٧٠) (ره ) ٣-١- بنيانگذار کبير انقلاب اسلامي ايران ، حضرت امام خميني عدم ارتباط با هيچ کشور به معني شکست خوردن و به فنا رفتن است «ما بايد همان گونه که در زمان صدر اسلام ، پيامبر سفير به اين طرف و آن طرف ميفرستاد که روابط درست کند عمل کنيم ، و نميتوانيم بنشينيم و بگوييم که با دولت ها چکار داريم .