Abstract:
در حوزۀ زبانشناسی، وجود ترادف یا عدم وجود ترادف در الفاظ عربی، یکی از مباحث بحثبرانگیز میان دانشمندان اهل لغت به شمار میآید. به تبع آن، وجود ترادف یا عدم آن در قرآن کریم نیز، از موارد اختلافی بین قرآنپژوهان است. در این میان، تاریخ تفسیر قرآن کریم، گویای آن است که برخی از مفسران، مانند طبرسی، زمخشری و دیگران با قول به ترادف در قرآن، موافق هستند. در مقابل، بعضی دیگر هم، مثل سیوطی و مرحوم استاد معرفت و سایرین، خلاف این را اعتقاد دارند. در این مقاله، ضمن تبیین ادّلۀ هر یک از موافقان و مخالفان قول به ترادف، چالشهای برخواسته از پذیرش ترادف در قرآن هم، مورد کندوکاو قرار گرفته است.
رهاورد این پژوهش، با روش انتقادی، تحلیلی و شیوۀ درونمتنی، معطوف به این حقیقت است که اولاً، قبول ترادف در قرآن کریم بر اساس ادّلۀ محکم مخالفان ترادف، امکانناپذیر است. ثانیاً، قول به وجود ترادف در قرآن، پیامدهای منفی، همچون حاکمیت افکار سطحی و ساده از فهم معانی آیات، طرح حشو و زیاده در الفاظ قرآن، مخدوش شدن اعجاز قرآن در ابعاد مختلف آن و غیره را به همراه میآورد که التزام به آنها را، هیچ قرآنپژوهی نمیپذیرد.
In the field of linguistics, the presence or absence of synonyms in Arabic words is one of the most controversial issues among lexicographers. Consequently, the presence or absence of synonymy in the Holy Quran is one of the differences among Qur'anic scholars. Meanwhile, the history of the interpretation of the Holy Quran shows that some commentators, such as Tabresi, Zamakhshari and others, agree with the idea of synonymy in the Quran. On the other hand, others, such as Suyuti and the late Master Ma’refat and others, believe otherwise. In this article, while explaining the arguments of each of the proponents and opponents of synonymy, the challenges arising from the acceptance of synonymy in the Quran have also been explored. The result of this research, with critical-analytical method and in-text method, is focused on the fact that, first, it is impossible to accept synonym in the Holy Quran based on the strong arguments of the opponents of synonymy. Secondly, the idea of synonymy in the Quran has many negative consequences, such as the rule of superficial and simple thoughts in understanding the meanings of the verses, belief in redundancy in the Quranic words, the distortion of the Quranic miracle in its various dimensions, etc. which are not accepted by any researcher in the field of Quran.
Machine summary:
١- طرح مسئله میان قرآن پژوهان ، بحث از این است که آیا در قرآن کریم ، دو لفظ یا بیشتر از دو لفظ که در افادٔە معنای واحد، تطابق تام و عین هم باشند، داریم یا نه ؟ به عنوان نمونه ، کلمات «وهن و ضعف » که در آیۀ ١٦٤ سورٔە آل عمران : «و کأین من نبی قاتل معه ربیون کثیر فما وهنوا لما أصابهم فی سبیل الله و ما ضعفوا و ما استکانوا و الله یحب الصابرین »، به کار رفته ، معنای یکسان دارند یا نه ؟ در این باره ، موافقان موجود ترادف در قرآن ، مواردی از جمله ، وجود کلمات مترادف ، امکان معنایابی آسان کلمات با ارجاع به کلمات مشابه و امثال آن را، دلیل تجویز و موافقت با نظریۀ مذکور ابراز میدارند.
(عسکری، ٢٠١٠: ٣٣) اتفاقا، آیۀ ٦٤ سوره یونس : «لهم البشری فی الحیاة الدنیا و فی الآخرة لا تبدیل لکلمات الله ذلک هو الفوز العظیم » نیز دلالت دارد بر اینکه ، نمیتوان برای الفاظ قرآن به خاطر وجود خصوصیات متمایز در هر کلمه ، کلمات دیگری را جایگزین نمود (بنت الشاطی، ١٣٧٦: ١٩٨ـ٢٢٠؛ طیب حسینی ١٣٩٢، مجلۀ پژوهش های ادبی ـ قرآنی، سال اول ، شماره سوم ) به نظر نگارنده ، ادعای مذکور در آیۀ شریفه ، بر اساس دلایل ذیل است : ١.