Abstract:
ضرب المثلها نشانگر فرهنگ قومی هر جامعه هستند و با تأمل بر آنها میتوان به تصویری
عمیق و روشنتر از آن جامعه رسید. مُراد پژوهش حاضر نیز در همین راستا، گردآوری و
تفسیر مجموعه ای از ضرب المثلهای بلوچی بوده که بیشتر ناظر به ارزشها، باورها و اعتقادات
مردم بلوچ در زمینۀ خانواده و بهطور خاص روابط جنسیتی بودهاند. به این منظور، از دو روش
مطالعات کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. همچنین برای تحلیل بهتر مواد پژوهش، از
یک رویکرد تفسیری بهره بُرده ایم. در این راستا، خوانش مثلهای بلوچی در ارتباط با موضوع
موردبحث، به احصای هفت مقولۀ محوری منجر شده است: 0( حاکمیت و استمرار نظام
پدرتبار و مردسالار؛ 8( خویشاوندی قوممدارانه و استمرار ساختارهای عشیرهای؛ 3( تقدیس و
ارجگذاری نقش والدین در تربیت و جامعهپذیری فرزندان؛ 4( مهماننوازی و پُررنگبودن
ارتباطات اجتماعی مسئولانه؛ 5( احترام و بزرگداشت کهنسالان و سالمندان؛ 0( تأکید بر
اهمیت جایگاه و مقام مادری؛ 7( نگاه به زن در سایهسار مرد. درمجموع نیز یافته های پژوهش
نشان میدهد که در میان عامۀ بلوچها بهدلیل عدم رواجِ زبان نوشتاری بلوچی، ادبیات عامه و
بهخصوص ضربالمثلها نقش پررنگی در جامعه پذیری، تربیت نسلها، انتقال بیننسلی،
هویت شناسی، بازتولید و تحکیم ارزشهای خویشاوندی و جنسیتی دارد، و از این حیث در
زمرة ابزارهای فرهنگی برای حفظ و تداوم هویت و فرهنگ بلوچها محسوب میشود
Machine summary:
مراد پژوهش حاضر نيز در همين راستا، گردآوري و تفسير مجموعه اي از ضرب المثل هاي بلوچي بوده که بيشتر ناظر به ارزش ها، باورها و اعتقادات مردم بلوچ در زمينۀ خانواده و به طور خاص روابط جنسيتي بوده اند.
درمجموع نيز يافته هاي پژوهش نشان ميدهد که در ميان عامۀ بلوچ ها به دليل عدم رواج زبان نوشتاري بلوچي، ادبيات عامه و به خصوص ضرب المثل ها نقش پررنگي در جامعه پذيري، تربيت نسل ها، انتقال بين نسلي، هويت شناسي، بازتوليد و تحکيم ارزش هاي خويشاوندي و جنسيتي دارد، و از اين حيث در زمرة ابزارهاي فرهنگي براي حفظ و تداوم هويت و فرهنگ بلوچ ها محسوب ميشود.
در همين راستا، پژوهش حاضر با تأکيد بر ضرورت کندوکاو در فرهنگ و ادبيات عامۀ قوم بلوچ به عنوان يکي از اقوام کهن و 39 ريشه دار ايراني، به دنبال آن بوده است تا نقش ضرب المثل ها را در بازتوليد و تحکيم ارزش هاي اجتماعي و جنسيتي در جامعۀ بلوچ دريابد.
البته که جامعه و مردم بلوچ نيز از اين قاعده مستثني نيستند؛ آن چنان که فرهنگ و ادبيات عامه بلوچ ها و به طور مشخص ضرب المثل هاي رايج در بين آن ها، کاربرد پررنگي در زندگي روزمرة ايشان دارد.