Abstract:
امروزه رویکرد مثبت به بهداشت روان گسترش یافته و بر مفهوم بهباشی روانشناختی، با مولفههای مثبتی مانند عزّت نفس، روابط اجتماعی مناسب و رضایتمندی تاکید شده است. بهباشی روانشناختی، تحت تاثیر متغیرهای بسیاری قرار میگیرد که این متغیرها، با توجه به محیطی که فرد در آن قرار دارد و ویژگیهای فردی، متنوع میباشند. هدف این پژوهش، بررسی نقش تعدیلکنندة عوامل شخصیتی در رابطة جهتگیری مذهبی و بهباشی روانشناختی است. جامعه آماری پژوهش را دانشجویان و طلاب شهر قم تشکیل دادند که با نمونهگیری در دسترس، 384 دانشجو و طلبه بهعنوان گروه نمونه انتخاب شدند و به پرسشنامههای عوامل شخصیتی گلدبرگ و مقیاس تجدیدنظرشده جهتگیری مذهبی هیل و مقیاس بهباشی روانشناختی ریف پاسخ دادند. یافتههای پژوهش نشان داد که بین جهتگیری مذهبی و بهباشی روانشناختی، رابطة معناداری وجود دارد. همچنین، تنها عامل شخصیتی وظیفهشناسی، نقش تعدیلکننده در این همبستگی دارد. بنابراین، تقویت باورهای مذهبی در افرادی که وظیفهشناسی بالایی دارند، میتواند بهباشی روانشناختی را به میزان زیادی افزایش دهد، همچنین، توصیه میشود افراد با جهتگیری مذهبی بالا، و دارای وظیفهشناسی پایین، وظیفهشناسی آنان تقویت شود تا با اثربخشی تعاملی با جهتگیری مذهبی، موجب افزایش بهباشی روانشناختی آنان شود.
Recently, a positive approach to mental health has been developed, and the concept of psychological well-being with positive components such as self-esteem, appropriate social relationships, and satisfaction has been emphasized. Psychological well-being is affected by many variables which vary according to individual characteristics and the environment in which the person is. The aim of this study was to investigate the moderating role of personality factors in the relationship between religious orientation and psychological well-being. The statistical population consisted of university and seminary students in Qom who were selected as the sample using availability sampling of 384 students who responded to Goldberg’s scale of personality factors, Hill’s revised Religious Orientation Scale and Reef’s Psychological Wellness Scale. The findings showed that there is a significant relationship between religious orientation and psychological well-being. Also, only the personality factor of conscientiousness has a moderating role in this correlation. Therefore, strengthening the religious beliefs in people with high conscientiousness can significantly increase psychological well-being. It is also recommended that people with high religious orientation but low conscientiousness strengthen their conscientiousness to increase the effectiveness of interaction with religious orientation.
Machine summary:
هدف اين پژوهش، بررسي نقش تعديلکنندة عوامل شخصيتي در رابطة جهتگيري مذهبي و بهباشي روانشناختي است.
آنان سلامت رواني را معادل کارکرد مثبت روانشناختي، تلقي کرده، آن را در قالب اصطلاح «بهباشي روانشناختي» (well-being)، مفهومسازي کردهاند؛ زيرا معتقدند: اين واژه، بيشتر ابعاد مثبت ذهن را متبادر ميکند (ريف، 1989) و بيان ميکنند که سلامت، يک مفهوم چندبعدي است که علاوه بر بيمار و ناتوان نبودن، شامل احساس شادکامي و بهزيستي است (اخباراتي و بشردوست، 1395) ماهيت و ساختار بهباشي، موضوعي است که از گذشتههای دور مورد توجه فيلسوفان و دانشمندان رشتههاي مختلف علمي قرار داشته است.
به همين دليل، هدف دوم اين پژوهش، بررسي نقش تعديلکننده يکي از متغيرهاي مهم روانشناختي، يعني صفات شخصيت (personality traits)، در رابطه بين جهتگيري مذهبي و بهباشي روانشناختي ميباشد.
با توجه به اين نتايج، این پژوهش قصد دارد، تا رابطه بين جهتگيري مذهبي و بهباشي روانشناختي را با توجه به عوامل شخصيتي، مورد بررسي قرار دهد.
آسيبپذيري يا بهباشي افراد، يکي از حوزههايي است که ميتواند از عوامل شخصيت تأثير ببپذيرد صفات شخصيت، از طريق اثرگذاري بر تفسير فرد از رويدادهاي محيطي، فرايند انطباق و سلامت روانشناختي و جسمي را تخريب و يا تسهيل ميکند (کاپلان (Kaplan)، 1996؛ گرانت (Grant) و همکاران، 2009).
رابطة بين متغيرهاي پژوهش (به تصویر صفحه رجوع شود) همانطور که در جدول 2 نشان داده شده است، جهتگيري مذهبي، با برونگرايي (12/0) و توافق (25/0) و وظيفهشناسي (3/0) و ثبات هيجاني (17/0) و گشودگي به تجربه (6/0) و بهباشي روانشناختي (3/0)، رابطة مثبت و معنادار دارد.
بحث و نتيجهگيري این تحقيق، در دو مرحله انجام شد: مرحله اول، بررسي رابطة بين جهتگيري مذهبي و بهباشي روانشناختي و مرحله دوم، تأثير عوامل شخصيتي بر اين رابطه انجام گرفته است.