Abstract:
ایران در سالهای بعد از انقلاب مشروطه به ویژه در سالهای 1297 به بعد با پدیده دولت ضعیف مواجه شد. دولت ضعیف برآمده از بحران سیاسی ناشی از تداخل کارکردی نظام سلطنتی از یکسو و نظام جدیدالتاسیس مشروطه از سوی دیگر بود. این مساله باعث فرسایش پایهها و بنیانهای دولت برای اعمال اقتدار میشد. این وضعیت را بحران پارلمانتاریسم در ایران نیز تشدید میکرد. در این دوران تاریخی، الگوی «مذاکره و چانهزنی» به همراه چگونگی «بحث و مجادله درونساختاری» عامل تشدیدکننده بحران سیاسی محسوب میشود. ساخت سیاسی در دوران گذار از بحران برپایه «اثر اسطورهای»، «امر خیالین» و «دولتگرایی» شکل گرفته و به گونه تدریجی بازتولید شد. ضرورت شکلگیری دولت قوی و فرآیندهای معطوف به دولتگرایی در مرحله اول ناظر به در انحصار قرار گرفتن قدرت بکارگیری زور و در مرحله دوم سیطره و تسلط بر حوزههای اقتصادی و اجتماعی بوده است. مقصود از امر خیالین توانایی تولید تصاویر زیبایی شناختی و غیر زیبایی شناختی است و اثر اسطوره میباشد. پرسش اصلی مقاله آن است که «اثر اسطوره» و «امر خیالین» چگونه باعث استقرار، پیدایش و استمرار دولتگرایی در دوره پهلوی اول شده است؟ فرضیه مقاله به این موضوع اشاره دارد که نخبگان سیاسی موثر در امر قدرت توانستند از طریق تولید و بازتولید تصاویر در حوزه تخیل و به نمایش گذاشتن آن در حوزه عمومی زمینه شکلگیری دولتگرایی در ایران را به وجود آورد. دولتگرایی با نشانههایی از نوسازی اقتصادی، اقتدار ساختاری و توسعه دولت مدرن امکانپذیر گردید.
Iran faced the phenomenon of a weak state in the years after the Constitutional Revolution, especially in 1297 onwards. The weak state arose from the political crisis caused by the functional interference of the monarchy on the one hand and the newly established constitutional system on the other. This eroded the foundations of state to exercise power. This situation was exacerbated by the crisis of parliamentarism in Iran. In this historical period, the pattern of "negotiation and bargaining" along with the way of "internal debate" is the factor that aggravates the political crisis.Political construction in the transition period from the crisis was based on the "work on myth", "imaginal" and "statism" and was gradually reproduced. The necessity of forming a strong state and state-oriented processes in the first stage has led to the monopolization of the power to use force and in the second stage to dominate the economic and social spheres. The main question of the article is how the " work on myth " and "the imaginal" caused the establishment, emergence and continuation of statism in the first Pahlavi period? The hypothesis of the article points to the fact that the political elites influencing power were able to create the ground for the formation of statehood in Iran by producing and reproducing images in the field of imagination and displaying them in the public sphere. statism was made possible by signs of economic modernization, structural authority, and the development of the modern state.
Machine summary:
هوشنگ شهابی و خوان لینز نیز در کتاب «نظام ها́s سلطانی » همین سنت را ادامه داده اند و نظریۀ جامعه شناسانۀ ماکس وبر را دست مایه ای برای تحلیل روند ظهور دولت مدرن در دورٔە پهلوی اول قرار داده اند؛ اما دراین میان ، ضیاء ابراهیمی در کتاب «پیـدایش ناسیونالیسم ایرانی (نژاد و سیاست بیجاساز́s)()» ضمن پذیرش نقـش اسـطوره در تحـولات سیاسی ایران در دورٔە پهلوی اول ، به جای توصیف این پدیدار اجتماعی و سازوکار عملکـرد آن ، به نقد نامنصفانه و حتی تحقیر چنین روندی پرداخته اسـت .
Hans Blumenberg دولت مقتدر و تجدد و نوسازی آمرانه ، از همین روش بهره برده اند؛ به عنوان نمونـه ، محمـدعلی فروغی در نطقی که در کنگرٔە هزارٔە فردوسی ایـراد کـرد، چنـین گفـت : «شـکی نیسـت کـه در شاهنامه ، دخل وتصرف بسیار شده است ، اما این جمله ، قطع نظر از آن است که ایـن قصـه ها تـا چه اندازه واقعیت داشته و اصل و حقیقت آن ها چـه بـوده » (فروغـی، ۱۳۲۲: ۶-۴)؛ بنـابراین ، نخبگان سیاسی ایران در این بازٔە زمانی نیز مقولۀ رئالیسم را در بسـیاری از پروژه هـای خـود در حاشیه قرار میدهند تا امکان توجه به تأثیرات امر خیالین و اثر اسطوره در عرصـۀ عمـل فـراهم شود.
Bottici, Chiara (2007), A Philosophy of Political Myth, New York: Cambridge University Press.