Abstract:
تحقیق حاضر با هدف بررسی تحلیلی جایگاه اهل بیت (ع) در کتابهای هدیههای آسمان ویژه اهل سنت از منظر جوامع روایی عامه نگاشته شده است. روش مطالعه توصیفی، و از نوع تحلیل محتوای کیفی به شیوه استقرایی است. جامعه آماری، کل 10 کتاب هدیههای آسمانی ابتدایی تشیع و اهل سنت است که نمونه آماری با هدف پرداختن به اهل بیت (ع) به صورت هدفمند تعیین شد؛ سپس با مطالعه دقیق اعضای نمونه آماری در کتب تشیع، پنج مضمونِ دایره شمول، ویژگیها، فضایل، سیره و وظایف ما در قبال اهل بیت (ع)، و در کتب اهل سنت، چهار مضمونِ دایره شمول، سیره، فضایل، و وظایف ما در قبال اهل بیت (ع) استخراج شد که هر کدام شامل تعدادی مقوله است و جدول دوبُعدی مضمون- مقوله این پژوهش طراحی شد. نتیجه این پژوهش با توجه به آنچه از تحلیل دادهها به دست آمد، نشان میدهد جایگاه اهل بیت (ع) در کتب هدیههای آسمان اهل سنت بهدرستی تبیین نشده است، با اینکه نکاتی نظیر مصداق اهل بیت (ع) در آیه تطهیر، واقعه کساء، نزول سوره هل أتی و آیه مودت در جوامع روایی اهل سنت تأییدشده و پذیرفته است، از کتاب هدیههای آسمان اهل سنت حذف شده است.
The present paper has been written with the aim of analyzing the position of the Ahl al-Bayt (AS) in the books of heavenly gifts (for the Sunnis) from the perspective of Sunni narrative collections. The research was conducted using descriptive method and inductive qualitative content analysis. The statistical population was all 10 books of elementary heavenly gifts for the Shiites and the Sunnis, and the statistical sample was determined purposefully to address the Ahl al-Bayt (AS). Then, by carefully studying the statistical sample members in Shiite books, five themes (scope, characteristics, virtues, practices, and our duties towards the Ahl al-Bayt (AS)), and in Sunni books, four themes (scope, practices, virtues, and our duties towards the Ahl al-Bayt (AS)) were extracted, each of which contains a number of categories. Afterward, a two-dimensional table of themes-categories of this research was designed. The result of this study, according to what was obtained from the analysis of the data, shows the position of the Ahl al-Bayt (AS) in the books of heavenly gifts (for the Sunnis), has not been properly explained, and although subjects such as the example of the Ahl al-Bayt (AS) in the verse of purification, the event of Kasaa, the revelation of surah al-Ensan, and the verse of Mawaddat have been confirmed and accepted in the Sunni narrative collections, they have been removed from the books of heavenly gifts (for the Sunnis).
Machine summary:
به طور کلی، موضوعات اصلی مرتبط با جایگاه اهل بیت (ع) در کتاب هدیه آسمان تشیع، که مضمون اصلی برخی دروس را تشکیل میدهد، چنین است: مصداق اهل بیت (ع) و واقعه کساء در درس اهل بیت پیامبر اکرم (ص) پایه دوم؛ مصداق آیه تطهیر در درس سیمای خوبان پایه ششم؛ نزول سوره هل أتی در درس خانواده مهربان پایه دوم؛ مصداق آیه مودت ذویالقربی در درس شتربان باایمان پایه ششم؛ این مقولات در کتابهای هدیههای آسمان اهل سنت یا کلاً حذف شده، یا آنکه با کتب هدیههای آسمان تشیع متفاوت است.
در کتاب هدیههای آسمان شیعه پایه ششم، داستان درس 5 و داستان درس 6 که در ابتدا آمدهاند جزء نمونه محسوب نشدهاند؛ زیرا هدف اصلی مقاله بررسی اهل بیت (ع) به مفهوم خاص در نزد تشیع است که محور وحدت میان شیعه و اهل سنت محسوب شود و بررسی سیره ائمه اطهار (ع) که معادل با مفهوم «اهل بیت (ع)» به معنای عام است، در نمونههای این مقال نمیگنجد.
مثلاً احمد بن حنبل مینویسد: «پیامبر اکرم (ص) لباسش را بر علی، فاطمه، حسن و حسین (ع) انداخت و فرمود: «إِنَّما یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَکمْ تَطْهِیرا»» (ابنحنبل، بیتا: 1/331؛ برای آگاهی از مستندات بیشتر برای واقعه کساء و تفسیر دوم از اهل بیت پیامبر اکرم (ص) نک.
[in Arabic] اما آنچه در بین مباحث شیعه و اهل سنت مشترک است و محور وحدت بین آنها به شمار میآید، تفسیر ذویالقربی به اهل بیت پیامبر اکرم (ص)، یعنی حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه (س) و امام حسن و امام حسین (ع) است که در منابع روایی فریقین ذکر شده است.