Abstract:
طبق نظر مشهور شیعه، در آیه مباهله علی (ع) نفس حضرت محمد (ص) معرفی شده است؛ لازمه نفسیت این دو این است که علی (ع) در همه صفات و ویژگیها مانند حضرت محمد (ص) باشد. مسئله اصلی در این پژوهش اثبات همانندی پیامبر اکرم (ص) و علی (ع) در شاخصِ وجوب اطاعت است، یعنی همانگونه که طبق صریح آیات قرآن، اطاعت از پیامبر (ص) واجب است، اطاعت از علی (ع) نیز، طبق روایاتی که از پیامبر رسیده، همانند اطاعت از ایشان است و وجوب دارد. در این پژوهش به دنبال اثبات این فرضیهایم که نهتنها در منابع شیعی برای اثبات همانندی پیامبر (ص) و علی (ع) در وجوب اطاعت ادلهای وجود دارد، بلکه در منابع اهل سنت نیز میتوان وجود این ادله را نشان داد. ادله اثبات این شاخص را میتوان از این احادیث پیامبر (ص) به دست آورد: «من أطاع علیاً فقد أطاعنی»، «طاعة علی فرض کطاعتی»، «طاعتک طاعتی»، «جری له من الطاعة ما جری لرسول الله»؛ در این پژوهش ضمن بررسی منابع این روایات در منابع فریقین به این نتیجه میرسیم که اطاعت از علی (ع) همانند اطاعت از پیامبر (ص) است.
According to the famous Shiite view, in the verse of Mobahalah, Ali (AS) is introduced as the soul of Prophet Mohammad (S), which requires that Ali (AS) be like him in all attributes and characteristics. The main issue in this research is to demonstrate the similarity between the obligation to obey Prophet Mohammad and the obligation to obey Imam Ali (AS), that is, just as obedience to the Prophet (S) is obligatory according to the verses of the Quran, obedience to Ali (AS) is also obligatory according to the narrations quoted from the Prophet (S). In this study, we seek to prove the hypothesis that not only in Shiite sources there is evidence to verify the similarity between obedience to the Prophet (S) and obedience to Imam Ali (AS), but also in Sunni sources such arguments could be found. Evidence for this can be obtained from the following hadiths of the Prophet (S): "Whoever obeys Ali (AS) has obeyed me", "Obedience to Ali (AS) is obligatory like obedience to me", "Obedience to you is obedience to me", "Every obedience is obligatory towards the Prophet, it is also obligatory towards Ali". In this study, while examining the sources of these narrations in Shiite and Sunni works, we come to the conclusion that obedience to Ali (AS) is the same as obedience to the Prophet (S).
Machine summary:
این شاخص همانندی را میتوان از چهار عبارت از روایات پیامبر (ص) استخراج کرد که در منابع فریقین ذکر شده است: «من أطاعک فقد أطاعنی»، «طاعتک طاعتی»، «جری له من الطاعة ما جری لرسول الله» و «وَ طاعته مفروضة کطاعتی».
( بسیاری از دیگر منابع شیعی این عبارت را درباره علی (ع) از پیامبر (ص) نقل کردهاند، از جمله: ابوالصلاح حلبی (ابوالصلاح الحلبی، 1404: 240)، صدوق (ابنبابویه، 1376: 31؛ همو، 1395: 2/378)، علوی (علوی، 1428: 147)، ابنشاذان (ابنشاذان، 1407: 32، ح41)، شعیری (شعیری، بیتا: 13)، طبری آملی (طبری آملی، 1383: 20 و 55).
شیخ مفید در کتاب امالی از طریقی دیگر، ذیل روایتی از یعلی بن مره، نقل کرده است که پیامبر (ص) خطاب به علی (ع) فرمود: «یا عَلِی أَنْتَ وَلِی النَّاسِ بَعْدِی فَمَنْ أَطَاعَک فَقَدْ أَطَاعَنِی وَ مَنْ عَصَاک فَقَدْ عَصَانِی» (مفید، 1413 الف: 113).
محمد بن حسن صفار نیز در بصائر الدرجات این روایت را با همین طریق نقل کرده است (صفار، 1404: 199).
با توجه به اینکه خود حاکم نیشابوری مدعی است روایتی که نقل کرده صحیحالسند است، در اینجا روات این حدیث را از منظر کتب رجالی اهل سنت بررسی میکنیم و در صورت اثبات صحیحالسندبودن این روایت، از روایات دیگر به عنوان مؤید این روایت استفاده میکنیم و به این ترتیب، همانندی پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) در وجوب اطاعت اثبات خواهد شد.
تفسیر القرآن العظیم، محقق: محمد حسین شمس الدین، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
مناقب أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب رضی الله عنه، محقق: أبو عبد الرحمن ترکی، صنعاء: دار الآثار، الطبعة الاولی.