Abstract:
هر یک از امامان دوازدهگانه در زمانهای با شرایط خاص زندگی میکردندء در میان ائمه. عصر امام صادق (علیه السلام) عصر
جنبشهای فرهنگی بود. از یک طرف به خاطر منازعه امویان و عباسیانء فرصت برای امام (علیه السلام) مهیا شد تا به شاگرد
پروری بپردازد. از طرف دیگر فرقهها و جریانات فکری» یا به وجود آمدند و یا فعالتر شدند. در این دوران» میطلبید امام صادق
(علیه السلام) به عنوان امام عصرء سکوت نکرده و در کنار کرسی تدریس» مواجههای درست و سازنده در برابر فرقهها و نحلهها
داشته باشد. مطالعه سیره امام صادق (علیه السلام) نشان میدهد که آن حضرت دو نوع برخورد.ء یعنی برخورد هدایتی و
برخورد تدافعی, در برابر این فرقهها و نحلهها داشته است. در عصر حاضرء در هر زمان و مکانیء فرقهای نو ظهور میکند و
جریانات فکری انحرافی جدید به وجود میآیدء شناخت سبک امام صادق (علیه السلام) در مواجهه با جریانات فکری و فرقههای
انحرافی لازم و ضروری است تا مبلغین و پژوهشگران حوزههای علمیه. از این روشها برای دفع شر این فرقهها و جریانات
فکری بهره بگیرند. با مراجعه به کتب تاریخی و روایی این نتیجه حاصل شد که امام صادق (علیه السلام) با توجه به شرایط
فرهتگی سیاسی حاکم بو جامعه عصر خود هو نوع برخورد با فرقههارو جریانات فکری افحراقی داشت که عبارت ندز1-
برخورد هدایتی و جذب مخالفان ۲- برخورد دفعی و مبارزه منفی.
Machine summary:
با مراجعه به کتب تاریخی و روایی این نتیجه حاصل شد که امام صادق (علیه السلام) با توجه به شرایط فرهنگی – سیاسی حاکم بر جامعه عصر خود دو نوع برخورد با فرقهها و جریانات فکری انحرافی داشت که عبارت اندز: 1- برخورد هدایتی و جذب مخالفان2- برخورد دفعی و مبارزه منفی.
از آنجا که حکومت بنی امیه در این سالها رو به ضعف و سقوط میرفت و بنی عباس نیز استقرار پیدا ننموده بودند و علاوه بر آن در ابتدای حکومت خود برای جلب نظر بیشتر منش سرکوب را نداشتند، به امام صادق (علیه السلام) فرصتی دست داد که نهضت علمی و فرهنگی بزرگی را شروع نماید و در مقابل فرقه ها و نحلههایی که در این دوران بیش از هر عصر و زمان دیگری وجود داشت مقابله نماید.
امام سجاد (علیه السلام) در مورد شرایط زمان خویش و مخاطبان خود می فرماید: «نمی دانیم با این مردم چه کنیم؟ اگر برای آنها از رسول خدا حدیث بگوییم، می خندند(مسخره می کنند) و اگر سکوت کنیم، ما را رها نمی کنند»، (همان، ج1، ص213).
2. امام صادق (علیه السلام) و برخورد دفعی و مبارزه منفی یکی دیگر از مواضع مهم امام صادق (علیه السلام) دررویارویی با فرقه ها و جریان های فکری انحرافی برخورد دفعی و مبارزه منفی آن حضرت بوده است.