Abstract:
تطبیق احکام شریعت با قواعد نوین حقوق بشری و پیادهسازی آن در نظام حقوقی دولتهای مدرن با چالشهایی نظیر عدم هماهنگی همراه بوده است. چالشهایی از این قبیل را میتوان در گزارشهای حقوق بشری گزارشگران سازمان ملل متحد مشاهده کرد. دغدغه اصلی گزارشگران نسبت به کشورهایی که به دنبال تطبیق قواعد شریعت در نظام حقوقی خود هستند، انطباقپذیری قواعد شریعت با اصول حقوق بشری است؛ که بهطورکلی از آن به عنوان انطباقپذیری احکام اسلامی با نیازها و اقتضائات دولت مدرن یاد میشود. در این پژوهش این مسئله واکاوی میشود که آیا قواعد شریعت ظرفیت انطباقپذیری با نیازهای نوین و اقتضائات دولتهای مدرن را دارد. از این رو، این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی و تحلیلی مبانی فکری سه اندیشمند مسلمان با رویکردهای مختلف (دکتر جاوید رحمان گزارشگر ویژه حقوق بشر ایران، محمد باقر صدر و احمد ریسونی) را ارزیابی کرده و علاوه بر بررسی انتقادی مقاله دکتر رحمان تحت عنوان «مذهب، حقوق بشر و حقوق کودک پیچیدگیهای پذیرش شریعت در رویه دولتهای مدرن»، به کاستیهای موجود در نظامهای مبتنی بر حقوق اسلام نسبت به انطباقپذیری قواعد شریعت با نیازها و اقتضائات زمانه اشاره می کند.
Implementing the rules and regulations of Sharia in the legal system of modern governments has always been associated with challenges such as non-compliance with the new rules of human rights. Challenges like these can be seen in the human rights reports of UN rapporteurs. The main concern of the reporters regarding the situation of human rights rules in those countries that seek to implement the rules of Sharia in their legal system seems to be a kind of adaptation and compliance of Sharia rules with human rights principles which is generally referred to as the compatibility of Islamic rules with the needs and requirements of the modern government. In order to achieve a theoretical gap between Muslim legal thinkers and human rights reporters, this study seeks to examine whether the rules of Sharia have the capacity to adapt to the new needs and requirements of modern governments. For this purpose, this study relies on the descriptive and analytical method of the intellectual foundations of three Muslim thinkers with different approaches and in addition to a critical analysis of Dr. Rahman's article. Finally, it can be concluded that by analyzing the works of two other thinkers, capacities for modeling the adaptation process can be extracted.
Machine summary:
ضرورت تفسیر اجتماعی از نصوص شریعت نقد دیدگاه های جاوید رحمان در باب انطباق پذیری قواعد شریعت بر نیازهای حقوقی جامعه مدرن محمد مقدمی * امیرحسین خسروآبادی **، توکل حبیب زاده *** 1 چکیده تطبیق احکام شریعت بـا قواعـد نـوین حقـوق بشـری و پیـاده سـازی آن در نظـام حقـوقی دولت های مدرن با چالش هایی نظیر عدم هماهنگی همراه بوده اسـت .
مختلف (دکتر جاوید رحمان گزارشگر ویژه حقوق بشر ایران ، محمـد بـاقر صـدر و احمـد ریسونی) را ارزیابی کرده و علاوه بـر بررسـی انتقـادی مقالـه دکتـر رحمـان تحـت عنـوان «مذهب ، حقوق بشر و حقوق کودک پیچیدگیهای پذیرش شـریعت در رویـه دولـت هـای مدرن »، به کاستی های موجود در نظام های مبتنی بر حقوق اسلام نسـبت بـه انطبـاق پـذیری قواعد شریعت با نیازها و اقتضائات زمانه اشاره می کند.
از ایـن رو در پـژوهش حاضر تلاش شده است با فهم دقیق اندیشه دکتر جاوید رحمان ، گزارشگر ویژه حقوق بشـر منصوب شورای حقوق بشر در مورد ایران ، موضوع انطباق پذیری قواعد شـریعت را کـه در مقاله «مذهب ، حقوق بشر و حقوق کودک: پیچیدگی های پذیرش شریعت در رویـه دولـت های مدرن ٢» منعکس شده است ، مورد نقد و بررسـی قـرار گیـرد تـا بـا توجـه بـه نظـرات اندیشمندان مسلمان در این زمینه ، خلأ مفهومی موجود میان حقوق دانان ایرانی و گزارشـگر حقوق بشر به درستی درک شود.