Abstract:
برخورداری نهج البلاغه از زیباترین شگردهای بیانی، سیمای بلاغی خارق العادهای به آن بخشیده است آنگونه که به عنوان برادر قرآن از آن یاد میشود. فراوانی سازوکارهای بلاغی در نهج البلاغه، به محوریت آن به عنوان برترین الگوی بلاغت در میان اندیشمندان و سخنوران جهان انجامیده است. از جمله امتیازات بلاغی نهج البلاغه، بهره مندی فراوان آن از کنایه است که گاه رساتر از صراحت عمل کرده و ذهن مخاطب را با کلام متکلّم درمی آمیزد. بکارگیری کنایه شیوهای بدیع و زیبا در کلام به شمار می رود که نمایانگر ذوق ادبی و قوهی تخیل گوینده است و پیچیده سازی، روند ادراک و تخیل مخاطب را به چالش میافکند تا غرض اصلی گوینده را دریابد. پژوهش حاضر با تکیه بر منهج توصیفی-تحلیلی و آماری در صدد بررسی کنایه در خطبه قاصعة و تحلیل بار معنایی آن با توجه به بافت متن می باشد و به این نتیجه دست یافته است که بهره گیری از گونه های مختلف کنایه در خطبه قاصعه به بیان مناسب غرض اصلی امام (ع) با کمک واسطه ها انجامیده است که در برخی از آنها به دلیل اندک بودن وسائط، مخاطب به سهولت به مقصود حضرت دست مییابد.
یعتبر نهج البلاغه اروع التعابیر الکلامیه والخطابیه وهذا الامر هو الذی جعله مظهرا بلاغیا فریدا بین الکلمات البشریه لا فی العالم العربی وحده بل فی کل انحاء العالم، کما اعتبره شقیقا لکلام الوحی فی القران، ووفور الالیات الخطابیه والجمالیات الظاهریه والمعنویه التی نبعت من فطره صاحب نهج البلاغه ادی الی ترکیز هذا الکتاب القیم کافضل نموذج للخطابه والبلاغه بین المفکرین والخطباء فی العالم. استخدام الکنایه فی الکلام هو طریقه جدیده ورايعه تمثل الذوق الادبی والخیال الخصیب للمتکلم، ویتحدی التعقید فیها عملیه ادراک المخاطب وخیاله للعثور علی الغرض الريیسی للمتکلم بعد ازاله الصوره الظاهریه للکلام. من المیزات البلاغیه لنهج البلاغه استخدامه الواسع والبدیع لفن الکنایه الذی یعمل احیانا بشکل اکثر وضوحا من التصریح ویقرب ذهن المخاطب الی کلام المتکلم ویقوم بالمزج بینهما. تسعی هذه الدراسه الی البحث عن الکنایه وضروبها فی خطبه القاصعه وتحلیل حملها الدلالی وفقا لسیاق النص معتمده علی المنهج الوصفی-التحلیلی والاحصايی، ومن المتوقع ان تتوصل الی ان استخدام انواع مختلفه من الکنایه فی خطبه القاصعه یودی الی التعبیر الصحیح عن الغرض الريیسی للامام (ع) بمساعده الوسطاء، وفی بعض انواع الکنایه بسبب قله الواسطه یصل المخاطب الی غرض الامام (ع) بسهوله ویسر.
Nahj al-Balagha's possession of the most beautiful expressive techniques has given it an extraordinary rhetorical appearance, as it is referred to as the brother of the Qur'an. The abundance of rhetorical devices in Nahj al-Balagha has led to its centrality as the best model of rhetoric among thinkers and speakers in the world. Among the rhetorical advantages of Nahj al-Balagheh is its abundant use of irony, which sometimes acts more directly than plainly and mixes the audience's mind with the words of the speaker. The use of irony is a novel and beautiful way in speech that represents the speaker's literary taste and imagination and challenges the audience's perception and imagination to find out the speaker's main intention. Based on the descriptive-analytical and statistical method, the present research aims to investigate the irony in the sermon of Qase'a and analyze its semantic load according to the context of the text and has reached the conclusion that the use of different types of irony in the Qase'a sermon according to the main purpose of the Imam (a.s.), it has been achieved with the help of intermediaries, and in some of them, due to the lack of means, the audience can easily reach the purpose of the Imam.