Abstract:
علوم انسانی مدعی توصیف واقعیت انسان و جامعه است و خود را عهدهدار تبیین روابط، ترسیم اهداف و بیان چگونگی رسیدن به آن اهداف میداند؛ بنابراین لازم است انسان، بهعنوان موضوع محوری این مطالعات بهدرستی شناخته شود. انسان کیست؟ چه ویژگیهایی دارد؟ اراده و رفتار اختیاری او چقدر در سعادت و کمال نهایی او مؤثر است؟ و نقش علوم انسانی در تکامل او و در ساخت تمدن اسلامی چیست؟ از دیدگاه علامه مصباح یزدی، با توجه به تعریف دین و نقش بیبدیل آن در تبیین سعادت و شقاوت انسان، ارتباط تنگاتنگ آن با رفتار اختیاری انسان، نقش علوم انسانی در تفکر و سبک زندگی و درنهایت سعادت و شقاوت انسانها، علوم انسانی اسلامی اهمیت ویژهای مییابد. علوم انسانی براساس مبانی تفکر و اندیشههای بنیادین استوارشده و زیربنای تمدنهای بشری را بهوجود میآورد. شناخت این اندیشهها و نحوه تأثیر آن در علوم انسانی، نقاط دقیق تقابل تمدن اسلامی و فرهنگ غرب را نمایان میکند. در نگاه ایشان اکتفا به روش تجربی برای مطالعه روابط و پدیدههای انسانی صحیح نیست، بلکه عقل و تجربه در بسیاری موارد، ارتباط افعال انسان و نتایج اخروی آنها را درنمییابد. ازطرفی با اثبات روح مجرد برای انسان، مفهوم سعادت و گستره آن فراتر از چارچوب جهان مادی خواهد بود؛ بنابراین نیازمند مراجعه به وحی الهی بهعنوان یک روش و منبع معتبر معرفتبخش برای دستیابی به انسانشناسی صحیح خواهیم بود. در این مقاله سعی کردهایم مبانی انسانشناسی اسلامی را از دیدگاه فیلسوف متفکر، علامه مصباح یزدی (ره) بررسی کرده و به نقش آن در علوم انسانی اسلامی بپردازیم.
The humanities claim to describe the reality of man and society.And considers himself responsible for explaining relationships, drawing goals, and expressing how to achieve those goals.Therefore,it is necessary for human beings to be properly recognized as the central subject of these studies. Who is a human being?What are its features?How much does his voluntary will and behavior affect his ultimate happiness and perfection?And what is the role of humanities in his evolution and in the construction of Islamic civilization?According to Allameh Mesbah Yazdi,Islamic humanities are of special importance due to the definition of religion and its unique role in explaining human happiness and misery and its close relationship with human voluntary behavior and the role of humanities in thinking and life style and ultimately human happiness and misery.The humanities are based on the foundations of fundamental thought and ideas and form the basis of human civilizations.Understanding these ideas and how they affect the humanities shows the exact points of confrontation between Islamic civilization and Western culture.In his view,it is not correct to study empirically enough human relations and phenomena.Rather,reason and experience in many cases do not understand the relationship between human actions and their afterlife.On the other hand, by proving the single soul to man,the concept of happiness and its extension is beyond the framework of the material world,we will need to refer to divine revelation as a method and a valid source of knowledge.
Machine summary:
انسان کيست ؟ چه ويژگيهايي دارد؟ اراده و رفتار اختياري او چقدر در سعادت و کمال نهايي او مؤثر است ؟ و نقش علوم انساني در تکامل او و در سـاخت تمـدن اسـلامي چيست ؟ از ديدگاه علامه مصباح يزدي، با توجه به تعريف دين و نقش بيبديل آن در تبيـين سـعادت و شقاوت انسان ، ارتباط تنگاتنگ آن با رفتار اختياري انسان ، نقش علوم انساني در تفکر و سبک زنـدگي و درنهايت سعادت و شقاوت انسان ها، علوم انساني اسلامي اهميت ويژه اي مييابد.
ازآنجاکه نوع نگرش بـه انسـان و سـاحت هـاي وجـودي او، هـدف از هستي و روش تکاملش را تعيين ميکند، بايد بدانيم انسان کيست ، چه ويژگيهايي دارد و براساس اين ويژگيها چه نظامي در دنيا و آخرت براي او پيش بيني ميشود؟ حضرت علامه مصباح يزدي، با ارائه تعريفي نظام منـد از قلمـرو علـم و ديـن ، علـم دينـي را در حوزه علوم انساني اسلامي تعريف ميکنند.
مباني انسان شناختي علوم انساني اسلامي از ديدگاه علامه مصباح يزدي در اين بخش برخي از مهم ترين مباني انسان شناختي مؤثر در علوم انساني اسلامي را از ديـدگاه اين انديشمند بزرگ بررسي ميکنيم : ١- اختيار هدف از خلقت بشر، رسيدن به کمال حقيقي از راه رفتار اختيـاري اسـت ، بنـابراين مـيبايسـت زمينه انتخاب و گزينش ميان راه هاي مختلف برايش فراهم باشد تا براساس گزينش خود بـه کمـال برسد (همو، ١٣٨٨ ب ، ص ١٢٧-١٢٩) و به همين جهت است که خداوند متعـال کتـب آسـماني و انبياي معصوم را براي آموزش و هدايت بشر مبعوث کرده است .