Abstract:
هادی بیگ ساکی متخلّص به «شایق» و مشهور به «شایق لرستانی» شاعر صاحبذوق و خوش-قریحة پارسیگو در دوران زندیّه و قاجاریّه و از شاعـران منتسب به مکتب بازگشت ادبی اسـت که در اغلب قالبهای شعر فارسی طبعآزمایی کرده است. تنها نسخة موجود از دیوان این شاعر به خطّ حسین علی ابن علی یار بیگ زنگنه بختیاری در سال 1223 کتابت و در تاریخ 25 اردیبهشت 1331 با شماره 5117 در کتابخانة ملّی ملک ثبت شده است. حمیدرضا دالوند در سال 1383نسخة یاد شده را تصحیح و چاپ کردهاند. با توجّه به فراوانی غلطهای راه یافته در متن این تصحیح، نگارندة این جستار برای نخستین بار بر پایة معیارهای زیباییشناختی، قواعد معنایی، معیارهای عروضی و سنّتهای ادب فارسی شماری از تصحیفهای این دیوان را تصحیح و گزارش نموده است.
Machine summary:
همچنین در استفهام تقریری ادات سؤال با فعل منفی همراه است» (شمیسا، 1373: 113) در ابیات مورد بحث از دیوان شایق لرستانی شرط منفی بودن فعل در بیتِ 266 که برای استوار داشت و گسترش مضمون بیت قبل از خود آمده، رعایت شده است: «اگر تو را نبود منکر اعمی» ؛ لکن این شرط در بیت 265 رعایت نشده است: «بخورده است اگر دیده دلش مسمار» توجّـه به این نکتة ظریف بلاغـی ما را به این نتیجة یقینی میرساند که «بخوردهاست»، تصحیف و حاصلِ لغزش قلم کاتب است و بیت را باید به شکل زیر تصحیح کرد: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} با این وصف معنی به دست آمده از این بیت و بیت پس از آن چنین خواهدبود: بیشکّ حاسد تو دیدة دلش مسمار خورده (کور است) که نمیتواند تو را آنگونه که هستی، ببیند.
علاوه بر این، وزن عروضی مصراع نخست نیز مختل است که باید این گونه تصحیح شود: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} کاربرد «آتش» در این بیت هیچ توجیه معنایی و زیباییشناختی ندارد.
(همان: 483) در بیت مورد بحث از دیوان شایق، بنا بر وزن عروضی و سابقة کاربرد «خَلُّخ» در زبان شعر و ادب فارسی ضبط «خَلُّخ»، ضبط درست است و صورت تصحیح شدة بیت باید اینگونه باشد: سزد رشک ار برند از قدر و جاه و عارض و قدّش امیر چیــن، شه خَلُّخ، بت تبّــت، مه کشــمر {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} در این بیت افسوس و اندوه شاعر از آن است که باد صبا سلام و پیامی از وی به دلدار برده؛ امّا دلدار از سرِناز پیام و سلامِ وی را پاسخی نداده و در آن ننگریستهاست.