Abstract:
گزینش موقعیت برتر و قرار گرفتن در آن، از روشهای موثر تربیتی محسوب میشود. درخصوص تاثیرات روش «تغییر موقعیت» در تربیت اخلاقی، این پرسش مطرح است که این روش چه تاثیری در پیشگیری و درمان آسیبهای اخلاقی و نیز رشد معنوی و اخلاقی دارد؟ همچنین در هریک از حوزههای سهگانه فوق چه راهکارهایی در منابع اسلامی ارائه شده است؟ هدف از پژوهش حاضر، پاسخ به پرسشهای فوق از منظر علامه مصباح یزدی است. روش تحقیق «توصیفی ـ تحلیلی» بوده و گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای انجام شده است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که براساس روش «تغییر موقعیت»، راهکارهای «سیر در آفاق»، «انجام مناسک عبادی»، «فرار از موقعیت آسیبزا»، «پرهیز از همنشینی با هواپرستان» و «فاصلهگرفتن از موقعیتهای زمینهساز گناه» بهمنظور پیشگیری از بروز آسیبهای اخلاقی تاثیرگذارند. همچنین برای درمان انحرافات اخلاقی از «انجام مناسک عبادی»، «همنشینی با صالحان» و «هجرت از موقعیت گناه» استفاده میشود. برای رشد اخلاقی نیز «انجام مناسک عبادی»، «همنشینی با صالحان» و «حرکت در مسیر معنویت» نمونههایی از کاربرد این روش محسوب میشوند.
Adopting a superior position is among the effective training methods. Regarding the effects of the method of "position change" in moral education, one might wonder about the effect that this method has in the prevention and treatment of moral harms as well as in spiritual and moral growth. What solutions are presented in Islamic sources with regard to each of the above three areas? The purpose of this study is to answer the above questions from the perspective of Allameh Misbah Yazdi. The research method is descriptive-analytical and data collection is library-based. The findings of the study indicate that based on the method of "situation change", the strategies of "journey in the objective world", "performing the religious rituals", "escaping from harmful situations", "avoiding companionship with the incontinent" and "distancing oneself from sinful situations" are effective in preventing moral harms. Also for the treatment of moral deviations, "performing religious rituals", "associating with the righteous" and "distancing oneself from sinful situations " are used. For moral growth, "performing rituals", "associating with the righteous" and "moving in the path of spirituality" are some examples of the use of this method.
Machine summary:
درخصوص تأثيرات روش «تغييرِ موقعيت» در تربيتِ اخلاقي، اين پرسش مطرح است که اين روش چه تأثيري در پيشگيري و درمان آسيبهاي اخلاقي و نيز رشد معنوي و اخلاقي دارد؟ همچنين در هريک از حوزههاي سهگانه فوق چه راهکارهايي در منابع اسلامي ارائه شده است؟ هدف از پژوهش حاضر، پاسخ به پرسشهاي فوق از منظر علامه مصباح يزدي است.
از اينرو، سؤال تحقيق حاضر آن است که روش «تغيير موقعيت» چه تأثيري در پيشگيري و درمان آسيبهاي اخلاقي و نيز رشد اخلاقي دارد؟ همچنين در هريک از حوزههاي سهگانه به چه راهکارهايي در منابع اسلامي اشاره شده است؟ و در بين آنها چه راهکارهاي مشترکي وجود دارد؟ با توجه به ديدگاههاي دقيق آيةالله مصباح يزدي در زمينه تربيت اخلاقي، به سؤالات فوق از منظر اين عالم وارسته پاسخ داده خواهد شد.
کارکردهاي روش «تغيير موقعيت» در تربيت اخلاقي کارکردهاي روش «تغيير موقعيت» در تربيت اخلاقي بهصورت کلي در سه حوزه پيشگيري از وقوع در انحرافات اخلاقي، درمان آسيبهاي اخلاقي و تعالي اخلاقي قرار ميگيرد که در اين نوشتار بررسي ميشوند: الف) پيشگيري از وقوع در انحرافات اخلاقي بررسي آموزههاي اسلامي حاکي از آن است که در موارد متعددي ـ که به برخي از آنها اشاره خواهد شد ـ «تغيير موقعيت» براي پيشگيري از انحرافات اخلاقي بهکار ميرود: 1.
هرچند هجرت براي حفظ دين شامل حفاظت از سلامت اخلاقي نيز ميشود و حتي به تعبير امام باقر از رسول خدا، «مهاجر» کسي است که از گناهان مهاجرت و آنچه را خداوند بر او حرام کرده ترک کند (کليني، 1407ق، ج3، ص597)، اما آياتي از قرآن بر فاصله گرفتن از برخي اماکن گناهآلود براي تأمين سلامت اخلاقي متمرکز شدهاند.