Abstract:
مبنا بودن فطرت برای تعلیم و تربیت مطمحنظر خاص بسیاری از اندیشمندان بزرگ اسلامی است. در این تحقیق، کاربرد فطرت بهمثابه مبنای تعلیم و تربیت انسان از منظر علامه مصباح یزدی و با تاکید بر آیات و روایات بررسی شده است. روش تحقیق «توصیفی ـ تحلیلی» است. نتایج این تحقیق عبارت است از: 1. فطرت انسان مزین به ویژگیهای درخشندهای از حقیقتجویی و علم به خوبیها و بدیها و گرایشهای شفافی است که از درون شکفته میشود و مسیر حیات سعادتمندانه بشر را ترسیم میکند. 2. انسان حتی در امیال بهظاهر مشترکش با حیوان، دارای ویژگیهای خاصی است که مخصوص انسان است و حیوان در آن اشتراک ندارد. 3. تعلیم و تربیت اسلامی ـ تماما ـ هماهنگ با فطرت است. 4. فطرت کاربردهای زیادی در زندگی آدمی دارد؛ ازجمله مبنای تعلیم و تربیت است و تعیین اهداف تربیتی و کشف اصول تربیتی از آن، مسیر حرکت بهسوی سعادت را ترسیم مینماید. 5. استاد مصباح ویژگیهای طبیعیشناختی و گرایشی انسان را مبانی تعلیم و تربیت دانسته است که بهصورت گزارههای خبری مطرح میشوند. 6. درک فطری انسان از بایدها و نبایدها ارزشی حصولی نیست، بلکه حضوری است.
Many great Islamic thinkers have specially considered the central role of innate nature in education. In this research, the function of innate nature as the basis of human education has been studied from the perspective of Allameh Misbah Yazdi with emphasis on the Qur’anic verses and hadiths. The results of this descriptive-analytical research show that: 1. Human nature is adorned with significant features such as seeking the truth, knowing what is good and what is bad, and having divine tendencies that blossom from within and depict the path of happiness for humans. 2. Even in some desires that seem to be common between man and animals, man has special characteristics that are specific to humans and not shared by animals. 3. Islamic education is completely in harmony with innate nature. 4. Nature has many functions in human life; it is one of the foundations of education, and determining educational goals and discovering educational principles based on it can show the path to happiness. 5. Allameh Misbah has considered the natural-cognitive and tendency characteristics of human beings as the foundations of education, which are presented in the form of declarative propositions. 6. Man's innate understanding of the do's and don'ts is not an acquired value, but an intuitive one.
Machine summary:
در قرآن و روايات، آموزههاي زيادي از ويژگيهاي فطرت، مبنا بودن آن براي کشف اصول، اهداف و فعاليتهاي تربيتي و کاربرد آن در تربيت و هدايت مطلوب آدمي حکايت دارد و حتي این موضوع مطرح شده است که دين اسلام با شناختها، اميال و گرايشها و توانمنديهاي فطري، کاملاً هماهنگ است (همان، ص94).
کاربرد فطرت بهمثابه مبنا استاد مصباح يزدي با توجه به ويژگيهاي سهگانه فطرت (خدادادى و ذاتى بودن در همه انسانها و ثابت و غيرقابل تبديل بودن) (مصباح يزدى، 1394، ص93 و94) معتقد است: فطرت کاربردهاي زيادي در زندگي سعادتمندانه آدمي دارد؛ ازجمله فطرت بهمثابه مبناي تعليم و تربيت، تعيين اهداف تربيتي و کشف اصول تربيتي از آن، مسير حرکت بهسوي سعادت را ترسيم مينمايد.
بنابراين، استاد مصباح يزدي اين موضوع را که مباني تعليم و تربيت ويژگيهاي طبيعيشناختي و گرايشي است ميپذيرد و از اينرو، در گزارشي که از برخي منابع درباره فلسفه تعليم و تربيت اسلامي ميآورد، از ده منبع نام ميبرد که در همه آنها مباني تعليم و تربيت بهمثابه واقعيات هستيشناختي الهياتي معرفتشناختي و انسانشناختي و ارزششناختي معرفي ميشود و هيچيک از مباني را گزارههاي خبري مطرح نکرده است (همان، ص71-81).
در اين مقاله، کاربرد فطرت بهمثابه مبناي تعليم و تربيت انسان، از منظر علامه مصباح با تأکيد بر آيات و روايات بررسي شد که نتايج بهدست آمده عبارت بود از: فطرت وجه مميز انسان از حيوان است و به ويژگيهاي درخشندهاي از حقيقتجويي و علم به خوبيها و بديها و گرايشهاي شفافي مزين است که از درون شکفته ميشود و مسير حيات سعادتمندانه بشر را بنيانگذاري ميکند.
استاد مصباح يزدي نفس توانمنديهاي ويژهشناختي و گرايشي فطرت انسان را مباني تعليم و تربيت دانسته است که بهصورت گزارههاي خبري مطرح ميشوند.