Abstract:
حقوق شهروندی ازجمله حقوق نوظهور و مختص روزگار معاصر است، درنتیجه سازوکارهای خاص خود را میطلبد. عدالت اقتصادی، محتوای اصلی حقوق شهروندی و زمینهساز تحدید قدرت حاکمیت است. حکومتهای اقتدارگرا، اولویت را به برقراری نظم میدهند، درحالیکه حکومتهای دموکراتیک، اولویت را به عدالت اقتصادی تخصیص میدهند. از دیدگاه قرآن کریم، شهروندان در امور اقتصادی حقوقی دارند که دولت موظف به رعایت آن حقوق است. این حقوق بسیار متنوعاند؛ یکی از وظایف دولتها حمایت از تولید و فراهم آوردن زمینههای تولید است. شهروندان در حوزه تولید حقوقی دارند که برای تحقق عدالت اقتصادی آنان راهکارهایی ارائه میشود. برخی از راهکارها عام است، مانند تعاون عمومی، قانونگذاری عادلانه و نظام اجرایی عادلانه؛ و برخی از راهکارها خاص هستند، از مهمترین راهکارهای خاص: کار و اشتغال، شایستهسالاری، پیشگیری از انحصار در تولید، تصحیح قیمت و دستمزدها و پیشگیری از درآمدهای نامشروع است. این مقاله درصدد است تا راهکارهای حقوق شهروندی تولید در قرآن را موردبررسی قرار دهد.
Civil rights are among the new-emerging and specific rights of contemporary times. So they require their own mechanisms. Economic justice is the main content of civil rights and the basis for limiting the power of sovereignty. Authoritarian governments prioritize the establishment of order, while democratic governments prioritize economic justice. According to the Holy Quran, citizens have rights in economic affairs that the government is obliged to respect. These rights are very diverse; one of the duties of governments is to support production and to provide opportunities for production. Citizens have rights in the field of production, which provide solutions for their economic justice. Some solutions are common, such as public cooperation, fair legislation, and a fair executive system; and some solutions are specific; one of the most important specific solutions is work and employment, meritocracy, prevention of monopoly in production, correction of prices and wages and prevention of illicit income. This article seeks to examine the solutions of civil rights of production in the Quran
Machine summary:
درنتیجه اگر حقوقی در درون یک جامعه برای مردم و زیرمجموعه دولت خاصی در کشوری خاص به شکل قانونی و اجرایی وجود داشته و رعایت شود، این همان حقوق شهروندی است (همان: 2/1730؛ موسوی و همکاران، بررسی حقوق شهروندی در اسلام با رویکردی بر نظرات امام خمینی، 1389، ش 13)؛ اما بهتر آن است که بگوییم؛ حقوق شهروندی به حقوقی گفته میشود که یک واحد سیاسی مانند دولت یا کشور به حقوق شهروند و عضو خود باید عطا کند و شامل حقوق سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ...
در حالی که لیبرالیستها عدالت اجتماعی را منحصراً در آن میدانند که فردی از آزادی کامل برخوردار باشد و در سایه عدالت در میدانهای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی بتواند بدون هیچ مانعی فعالیت کند و از ثمره کار خود بهره مند شوند (فیض، مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، 1364: 37؛ قدیری اصلی، سیر اندیشه اقتصادی، 1376: 139) و نظام سکولاریسم نیز تنها به زندگی و منافع مادی توجه نموده و جایگاه اقتصاد در سرنوشت اخروی انسان را نمیپذیرد (کوزنتس، رشد نوین اقتصادی، 1372: 18).
کار و تلاش یکی از مهمترین راهکارها برای رسیدن به تحقق عدالت اقتصادی است، زیرا بر اساس کار و تلاش فقر از زندگی و جامعه از بین نی رود، برای تأمین نیاز خود و خانواده به تولید بیشتر و به دست آوردن کالاهای ضروری روی میآورد و مقدار بیشتری اموال و ثروت نصیب انسان میشود.