Abstract:
امروزه به دنبال پیشرفت فن سنجش از دور و افزایش دقت و قابلیتهای تصاویر ماهوارهای، به نظر میرسد با تلفیق این قابلیتها با اطلاعات موجود در خصوص تغییر یا تخریب منابع در گذشته و حال و براساس مدلسازی قادر به پیشبینی تغییرات کاربری اراضی در مناطق طبیعی و انسانساخت از جمله مناطق حفاظت شده باشیم. یکی از راههای بسیار مهم برای این منظور، مدلسازی مکانی تغییرات کاربری زمین است که با استفاده از رهیافتهای مختلفی انجام میشود. بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی قابلیت مدل Ca-Markov برای بررسی تغییرات ایجاد شده در منطقهی حفاظت شدهی بیجار در بازهی زمانی 1987 تا 2013 و هم چنین مدلسازی این تغییرات و پیشبینی آن برای سال 2026 انجام شد. برای این منظور از تصاویر ماهوارهی لندست سالهای 1987، 2000 و 2013 برای استخراج نقشههای کاربری زمین استفاده شد. اعتبارسنجی مدل با مقایسهی بین نقشهی پیشبینی شده برای سال 2013 توسط مدل و نقشهی کاربری اراضی در همان سال انجام شد بطوریکه مساحت کاربریهای مرتع و کشاورزی در سال 2013 حدود 21180.65 و 10273.53 هکتار بوده است که این مقدار مساحت توسط مدل به ترتیب حدود 21935.97 و 9631.62 هکتار محاسبه شده است که بیانگر دقت بالای مدل مورد استفاده برای پیش بینی تغییرات کاربری اراضی است. نتایج نشان داد که از سال 1987 تا 2000 حدود 12 درصد و از سال 2000 تا 2013 هم حدود 10 درصد از اراضی مرتعی به کشاورزی تبدیل شده است. پیشبینی انجام شده توسط مدل CA-Markov نشان میدهد در صورت ادامهی روند کنونی حدود 13 درصد دیگر از سطح مراتع در بین سالهای 2013 تا 2026 به زمینهای کشاورزی تبدیل خواهند شد.
Nowadays, following the technological advances and increased accuracy of remote sensing and satellite imagery capabilities, it seems that the combination of these capabilities with the available information of changes or destruction of the resources in the past and present, and base on the modeling will be able to predict the land cover changes in the natural and anthropogenic areas such as protected area. One of the most important ways to obtain this object is the spatial modeling of land cover changes using various strategies. Therefore, the present study was to evaluate the ability of Ca-Markov model to estimate the land cover changes in protected area located in the Bijar state from 1987 to 2013 period and also modeling of this changes and predict of them for 2026. For this purpose, Landsat images of 1987, 2000, and 2013 were used to extraction of land cover maps. Validation of the model was taken by comparing the predicted map of 2013 using model and land cover map for the same year. The rangelands and agriculture lands use in 2013 were about 21180.65 and 10273.53 hectares which prediction result of the model showed 21935.97 and 9631.62 hectares, respectively. This result indicates the high accuracy of the Ca-Markov model to predict the land cover changes in 2013. The results showed that from 1987 to 2000, about 12 percent, and from 2000 to 2013, about 10 percent of the rangelands converted to agriculture lands. The prediction result of Ca-Markov model shows that if the current trend continues, between 2013 and 2026, about 13 percent of the rangelands will converted to agriculture land.
Machine summary:
يکي از راه هاي بسيار مهم براي اين منظور، مدل سازي مکاني تغييرات کاربري زمين است که با استفاده از رهيافت هاي مختلفي انجام مي شود؛ بنابراين مطالعه حاضر با هدف بررسي قابليت مدل Ca-Markov براي بررسي تغييرات ايجاد شده در منطقه ي حفاظت شده ي بيجار در بازه ي زماني ١٩٨٧ تا ٢٠١٣ و همچنين مدل سازي اين تغييرات و پيش بيني آن براي سال ٢٠٢٦ انجام شد.
شکل (١) موقعيت منطقه ي مورد مطالعه را نشان ميدهد: (به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ١: موقعيت جغرافيايي منطقه ي حفاظت شده ي بيجار Figure 1: Geographical location of Bijar protected area مواد و روش ها براي مدل سازي تغييرات کاربري اراضي، ابتدا بايد کاربريهاي موجود در منطقه تعيين شوند و سپس نقشه هاي کاربريها تهيه شود.
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ١٣: نقشه ي پيش بيني تغييرات کاربري اراضي براي سال ٢٠٢٦ توسط مدل Ca-Markov Figure 13: Land use change prediction map for 2026 by Ca-Markov model جدول (٦) ميزان تغيير مساحت کاربريها در بازه ي زماني ٢٠٢٦- ٢٠١٣ را نشان ميدهد.
جدول ٨- تغيير مساحت کاربري ها در طول بازه ي زماني مورد مطالعه و پيش بيني آينده توسط مدل Ca-Markov Table 8- Change of land use area during the studied time period and future prediction by Ca-Markov model (به تصویر صفحه رجوع شود) ميزان دقت نتايج در مدل سازيهاي مختلف يکي از مهم ترين فاکتور در کاربرد مدل ها است که در اين تحقيق براي بررسي اين موضوع از ميزان شاخص کاپا و صحت کلي استفاده گرديد که براي مدل Ca-Markov به ترتيب ٠/٧ و ٠/٧٩ درصد به دست آمد که در طبقه ي صحت خوب (بين ٠/٦ تا ٠/٨) قرار مي گيرد.