Abstract:
قرآن کریم، سرشار از آموزههای لازم در موضوعات و ابعاد زندگی بشر است که پایبندی به آنها در عرصۀ اندیشه، گرایش و سلوک، قطعاً سلامت، عافیت و سعادت انسان را در برخواهد داشت. ازآنجاکه همه این گزارهها و آموزهها عین وحی الهی است، قالبها و دستهبندیهای نو و کارآمد، زمینه شناخت بیشتر معارف وحیانی را فراهم آورده و موجب توجه دقیق و همهجانبه و متناسب به جملگی آیات میگردد و از افراطوتفریط در باور و عمل به آنها بازمیدارد. تقسیم گزارهای، در بخشبندی موضوعات قرآنی (مانند عقاید، احکام، اخلاق، قصص) بهعنوان روشی جدید موجب کسب اطلاع دقیق و آماری از میزان اهتمام قرآن به هر دسته از موضوعها و مطالب قرآنی میگردد. این مقاله در پی آن است که به معرفی تقسیم گزارهای پرداخته و ضرورت، انواع و چگونگی آن را تبیین نماید و به این نتیجه می رسد که آیات قرآنی را می توان به چهار دسته زیر تقسیم کرد: الف) گزارههای اخلاقی در قرآن ب) گزارههای فقهی در قرآن ج) گزارههای داستانی در قرآن د) گزارههای اعتقادی در قرآن. گزاره های اعتقادی را نیز می توان به چهار دسته مربوط به توحید، معاد، نبوت و عدل تقسیم نمود.
Machine summary:
محققان پژوهش هاي گسترده اي در تقسـيم آيـات بـه اعتقـاد، احکـام و اخـلاق انجـام داده اند، اما در زمينه گزاره شناسي آيات قرآن تحقيق خاصي صورت نگرفته است کارکردهاي تقسيم بندي لفظي و محتوايي قرآن ازآنجاييکه در هر تقسيمي بايد ثمره اي در جهـت غـرض مقسـم وجـود داشـته باشـد وگرنه تقسيم لغو و بيهوده خواهد بود، تقسيمات قرآن نيـز از ايـن قاعـده مسـتثني نيسـت در ذيل به تعدادي از اين فوايد اشاره مي کنيم .
بخش بندي گزاره اي در قرآن گزاره ، معناي واژه «قضيه » در عربي است که در لغت به حکم و فرمان ، وصيت ، خبـر، حکايت و سرگذشت معني گرديده است (خليل بن احمد، ١٤١٠ ق ،١٨٥:٥) و در اصـطلاح با توجه به هدف علـوم مختلـف هماننـد رياضـيات ، اصـول فقـه ، ادبيـات و منطـق ، تعـاريف متفاوتي از آن ارائه مي گردد که نزديک ترين تعريف به گزاره شناسـي قرآنـي تعريـف علـم منطق از قضيه است که در علم منطق چنين تعريـف مـيشـود: «جملـه و گفتـاري کـه «ذاتـا» امکان وصف آن به درستي يا نادرسـتي و بـه ديگـر سـخن ، احتمـال صـدق و کـذب در آن وجود داشته باشد» (ابن سينا، ١٣٨١، ١٤)؛ اما منظور از گزاره قرآني عبارت است از قضيه يـا جمله کامل و مستقل قرآني که بدون وابستگي به ساير جملـه هـا ايـده يـا دسـتوري را القـاء ميکند؛ بنابراين ممکن است يک آيه داراي چندين قضيه باشد (مثـل آيـۀ الکرسـي کـه در ادامه به آن اشاره مي شود) و ممکن است يک قضيه شامل چندين آيه شـود کـه درمجمـوع مفهوم واحد مستقلي را به مخاطب القاء ميکند (مانند آيات ٣١ تا ٣٥ سوره نبأ که در ادامـه به آن اشاره مي شود).