Abstract:
این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی نظر ونگرش معتزله را در باره وطن ، قوم ونژاد، تساوی جویی انسانی را با توجه به مکتب معتزله با تاکید بر اندیشه های جاحظ معتزلی مورد بررسی قرار می دهد و در این راستا، معیارهای برتری را مورد بررسی قرار می دهد و دیوارهای تبعیضی که برخی از حکومت ها به عنوان معیارهای برتری مطرح می ساختند را مورد نقد قرار می دهد.دستاورد پژوهش نشان می دهد که نگرش معتزله نسبت به مسائلی همچون وطن،نژاد بر مبنای مساله برابری و برتری می باشد.در این بین جاحظ هم همانند سایر معتزلیان برابری و تقوا را به عنوان مهمترین ارزش های دولت اسلامی بر می شمرد اگرچه او در برخی اظهار نظرها با خلفای اولیه اموی به دلیل تثبیت جایگاه های اجتماعی و طبقاتی افراد و رعایت برخی ارزشهای اسلامی مورد نظر معتزلیان همسویی دارد.
This article uses a descriptive and analytical method toexamine the Mu'tazilites' views and attitudes about the homeland, people and race, human equality according to the Mu'tazilite school with emphasis on the ideas of the Mu'tazilites and in this regard, examine the criteria of superiority. And criticizes the walls of discrimination that some governments have raised as criteria of superiority. Jahez, like other Mu'tazilites, considers equality and piety as the most important values of the Islamic State, although in some comments he agrees with the early Umayyad caliphs due to the stabilization of social and class positions of individuals and the observance of some Islamic values desired by the Mu'tazilites.Keywords: moral foundations, Islamic state, hegemony, Mu'tazilites
Machine summary:
بررسی نظر و نگرش معتزله نسبت به معیارهای برتری و تساوی جویی انسانی با تاکید بر آراء و اندیشه های جاحظ رضا باقری * حسین مفتخری **، عبدالله ناصری طاهری *** چکیده این مقاله بـا روش توصـیفی و تحلیلـی نظـر و نگـرش معتزلـه را در بـاره وطـن ، قـوم ونژاد،زبان ،رنگ پوست و ..
در این بـین جـاحظ هم همانند سایر معتزلیان برابری و تقوا را به عنوان مهمترین ارزش های دولت اسلامی بـر می شمرد اگرچه جاحظ همزمان با خلفای اموی نمی باشد امـا برخـی اظهـار نظرهـای او همسو با اندیشه ها و عقاید خلفای اولیه اموی می باشد.
ازنظراین پژوهش پایه اصلی ونقطه ثقل اندیشه معتزلـه ،برخلاف نظـر معمـول فلسفی قلمداد می شود تا کلامی ودینی ؛واینکه معتزله تنها نحله فکری به جا مانده ازتمـدن اسلامی میباشد که با توجه به ساختارش استحقاق آن را دارد که به عنوان مهمتـرین میـراث خردورزی اسلام دردنیای مدرن قلمداد شود؛زیرا بعضی ازجستارهای ساختارشکنانه وعقل گرایانه این مکتب اندیشه ای به درستی توانسته است بسیاری از عقاید تعصب آمیز مـذهبی را به چالش کشیده و در معرض نقد و حذف قراردهد.
وی بـه آیـه ٢٤٦ سـوره بقره اشاره میکند که چرا ما نباید در راه خدا بجنگـیم ، در حـالی کـه مـا را از خانـه هـا و فرزندان خود بیرون کردند؟(همان ) جاحظ به جای معیار برتری بر اساس وطن بر عوامل موثر در ایجاد وحدت قومی تاکید دارد.
جاحظ در بیشتر قسمت های کتـاب خود نشان می دهد که افکار نژادپرستانه ای که از سوی سفیدپوستان پیرامون معیار برتـری بر اساس رنگ وجود دارد نمی تواند عامل برتری قلمداد شود.