Abstract:
با توجه به چرخش ریشههای نزاع بینالمللی از میدان رقابتهای «ایدئولوژیک» به سمت «تسخیر منابع انرژی»، به ویژه در سالهای بعد از جنگ سرد و همچنین کاهش اهمیت «ژئوپولیتیک» به نفع رویکردهای «ژئواکونومیک»، پژوهش حاضر در صدد صورتبندی مفهومی این مسأله بود که طرحهای اقتصادی ترکیه و روسیه در آسیای مرکزی حامل چه فرصتها و تهدیدهای محتملی برای ایران میباشد. مسأله بر این بنیاد نظری استوار است که هر گونه تلاش برای کسب جایگاه برتر منطقهای و بینالمللی قبل از هر چیز در گرو تسلط بر منابع انرژی و خطوط لولهی انتقال آن میباشد. برای سنجش این ادعا با استفاده از روش تحلیل مضمون و از نوع ماتریس مضمون با انجام مشاهدهی غیرمستقیم (واکاوی متون)، دادههای پژوهش به صورت روش نمونهگیری هدفمند از روی متون موجود گردآوری و از طریق کدگذاری موضوعی، سعی شد تا مضامین فرصتها و تهدیدات طرحهای اقتصادی روسیه و ترکیه در آسیایمرکزی برای ایران شناسایی و در نهایت برحسب وجوه اشتراک و افتراق با یکدیگر مورد مقایسه و تحلیل قرار داده شود. یافتههای پژوهش نشان داد که وجه اشتراک طرحهای اقتصادی ترکیه و روسیه در آسیایمرکزی برای ایران از حیث فرصت، افزایش اهمیت ژئواکونومیکی ایران و گسترش روابط ایران با کشورهای درگیر طرحهای اقتصادی مذکور است. همچنین، وجه افتراق طرحهای اقتصادی روسیه و ترکیه در آسیایمرکزی برای ایران از حیث تهدید، داشتن تبعات منفی سیاسی و اقتصادی بواسطه اجرای طرحهای اقتصادی روسیه، ناهمخوانی سیاستهای توسعهای ایران و ترکیه در آسیایمرکزی و تضعیف شدن موقعیت ایران به واسطه دنبال نمودن سیاستهای غربگرایانه در منطقه از سوی ترکیه میباشد. جهت اعتبارسنجی یافتههای کیفی از روش ممیزی و تشکیل گروه کانونی و برای پایاییسنجی آن از قابلیت تکرارپذیری و نیز قابلیت انتقال یا تعمیمپذیری استفاده شده است.
The present study seeks to make a comparative study of the opportunities & threats of Turkish & Russian economic projects in Central Asia for Iran. Therefore, using the content analysis method & the theme matrix type by performing indirect observation (analysis of texts), research data are collected as a purposeful sampling method from existing texts & through thematic coding, themes, opportunities & project threats. The economic relations of Russia & Turkey in Central Asia were identified for Iran & finally compared & analyzed in terms of commonalities & differences. Findings showed that the common denominator of Turkish & Russian economic plans in Central Asia for Iran in terms of opportunity is to increase Iran's geopolitical importance & expand Iran's relations with countries involved in these economic plans. In addition, the difference between Russian & Turkish economic plans in Central Asia for Iran in terms of threat, having negative political & economic consequences due to the implementation of Russian economic plans, inconsistency of Iran & Turkey development policies in Central Asia & weakening Iran's position due to Turkey is pursuing Occidentalism policies in the region. In order to validate the qualitative findings, the audit method & the formation of a focal group have been used for its reliability & the reproducibility as well as the transferability or generalizability.