Abstract:
حقوق شهروندی یکی از مهمترین مفاهیم و ایده های اجتماعی است که در بازخوانی رابطه فرد و جامعه
کارایی دارد تعاریف متفاوتی از حقوق شهروندی شده است ولی تعبیر مشترک از آن وجود دارد که
عناصر اصلی آن حقوق و وظایف هست. شهروندی رابطه بین فرد و جامعه را در قالب حقوق و
مسئولیتها بازنمایی میکند، شهروندی با مطرح کردن اینکه باید با همه افراد بهطور برابر رفتار شود
بالقوه میتواند ریشه های تنشهای اجتماعی که نظم اجتماعی را تهدید میکند بخشکاند، حقوق
شهروندی میتواند راهی برای توزیع و اداره عادلانه منابع از طریق تقسیم منابع و مسئولیتهای زندگی
اجتماعی ارائه کند. حقوق شهروندی با حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی تعریف میشود؛ یعنی در
جامعه ای که این حقوق رعایت شود، آن جامعه، جامعهای عادل و با تمام افراد بهطور برابر و مساوات
برخوردار میشود؛ ازاینرو در این مقاله تلاش شده است به بررسی و تحلیل سخنان امام علی )ع( در
نهج البلاغه در خصوص حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی بپردازیم
Machine summary:
امام علي عليه السلام در اين زمينه ميفرمايد: نامه امام به معاويه براي صحت و درستي خلافت خود و توضيح در مورد اين که خلافت ايشان بر اساس شور صورت گرفته و اهميت مشورت در جامعه اسلامي امري ضروري و غيرقابل انکار است : «و مشورت در امر خلافت به عقيده شما حق مهاجرين و انصار هست و چون ايشان گرد آمده و مردي را خليفه و پيشوا ناميدند، رضا و خشنودي خدا در اين کار است و اگر کسي به سبب عيب جويي و يا براثر بدعتي از فرمان ايشان سر پيچد او را به اطاعت وادار نمايند» (نامه ٦ بند ٢).
مشارکت مردم در تصميم گيري حکومت از عوامل مهم تحقق شهروندي و رشد و تعالي جامعه است ، يکي از علت هاي مهم مشورت امام علي با ديگران جلوگيري از اتهام خطاهاي اجتماعي زمامدار است ، امام اگرچه به عنوان زمامدار در رأس قدرت قرار دارد اما براي اداره جامعه کارگزاراني نياز دارد بنابراين هميشه طرف مقابل مردم شخص زمامدار نيست بلکه کارگزاران او هستند که بعضا به صورت مستقل تصميم ميگيرند، زمامدار شايسته بايد در رأس امور باشد تا خطوط کلي سياست هاي مشورتي را ترسيم کند و بر اجراي آن نظارت کلي داشته باشد.