Abstract:
در بین انواع مختلف ادبیات، افسانهها و قصههای قدیمی، جزو ماندگارترین بخش ادبیات هستند؛ زیرا نه تنها به خودی خود به جهت قصه بودنشان زیبا و دلنشین هستند؛ بلکه از نظر محتوای تاریخی که مربوط به ادبیات کتبی و شفاهی و فولکلور هر کشور میباشند، مهم و با ارزش هستند. افسانهها تصاویر روشنی از جهانبینی، طرز تفکر و خصوصیات ملی، آداب و رسوم و معیشت مردم هر کشور در اعصار مختلف تاریخ را ارائه میدهد. بر همین اساس، این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی سعی دارد تا با تکیه بر افسانههای آذربایجانی تاثیر خواب را در این افسانهها مورد بررسی قرار دهد. تنوع موضوعات و قدمت تاریخی ارائه شده در افسانههای آذربایجان باعث میشود تا اهمیت آنها برای بررسی آشکار شود. سوال اصلی این مقاله این است که خواب و رویا تا چه میزان در افسانهها وجود داشته و چه تاثیری بر روند افسانههای آذربایجان داشته است؟ بعد از بررسی افسانهها به این نتیجه دست یافتیم که خواب در افسانهها به دو صورت تاثیر داشته است: نخست به عنوان خود عمل خوابیدن؛ یعنی شخصیتها دچار خـواب فیزیکی میشدند و همین باعث میشد که اتّفاق خاصی، مثبت یا منفی، برایشان رخ دهد و روند داستان و مسیر زندگی شخصیّت قصه تغییر کند؛ دوم به صورت خوابی که دیده میشد و تعبیری که به وقوع میپیوست، که البته تکیه این مقاله بر نوع دوم خوابها است. عموما در افسانههایی که بیشتر در آذربایجان بودند، شخصیّت خواب یک دختر را میدید و در حقیقت به دنبال آن میگشت و به ازدواج و عشق ختم میشد. ناگفته نماند خواب در خطهی آذربایجان بیشتر حالت فولکلور داشت و حالت حکایتهای شفاهی مردمان گذشته را تداعی میکرد.
Machine summary:
سوال اصلی این مقاله این است که خواب و رویا تا چه میزان در افسانهها وجود داشته و چه تأثیری بر روند افسانههای آذربایجان داشته است؟ بعد از بررسی افسانهها به این نتیجه دست یافتیم که خواب در افسانهها به دو صورت تأثیر داشته است: نخست به عنوان خود عمل خوابیدن؛ یعنی شخصیتها دچار خـواب فیزیکی میشدند و همین باعث میشد که اتّفاق خاصی، مثبت یا منفی، برایشان رخ دهد و روند داستان و مسیر زندگی شخصیّت قصه تغییر کند؛ دوم به صورت خوابی که دیده میشد و تعبیری که به وقوع میپیوست، که البته تکیه این مقاله بر نوع دوم خوابها است.
باتوجه به تأثیر خواب در زندگی و اتفاقات انسانها و حتی سرزمینها، در اين پژوهش سعي کردهايم با معرفي ويژگيهاي افسانه، قصه و خواب، با اشاره به افسانههای آذربایجانی، تأثیر این خوابها را در زندگی شخصیتهای قصهها مورد بحث قرار دهیم.
بنابراین آنچه ما در این پژوهش به دنبال آن خواهیم بود بررسی مسأله خواب و رویــا براساس افسانههای ایرانی و آذربایجان است که با روش تحلیلی- توصیفی به انجام آن خواهیم کوشید.
معلوم نيست که آيا واقعا در اثر نيرويي جوان اينگونه تغيير شکل ميدهد يا امري کاملا اختياري است؟ در این قصه آدم گرگ صورت به زور تهدید دختر را به خانهاش میبرد؛ اما فراهم کردن زندگی مرفه برای وی یادآور نوعی رسم فرهنگی- اجتماعی است.
درواقع دختر در اين قصه وابستگي خود را به پدر، به گرگ منتقل ميکند و زندگي شاد و مرفهي با گرگ ميگذراند؛ اما چیزی که در اینجا مهم است؛ اینکه تمامی این اتفاقات به خاطر دیدن یک خواب بوده است.