Abstract:
تحول آموزش نوین در ایران به عصر مشروطه بر میگردد که با تغییرات اساسی در نظام تعلیم و تربیت شیوهها و ساختار آموزش از سنتی به مدرن تغییر شکل و محتوا داد. در عصر پهلوی اول با برقراری قوانین متعدد مسئله آموزش عمومی جدی تر به آن پرداخته شد. با این وجود آموزش نوین در دوران پهلوی دوم از فقدان برنامه منسجم در زمینه آموزش همگانی به ویژه در مناطق روستایی و عشایری رنج میبرد. در جهت حل این مشکل در دی 1341 ش طرح سپاه دانش به تصویب رسید که براساس آن جوانان تحصیلکرده پس از یک دوره آموزشی، به جای خدمت سربازی به مناطق آموزشی رفته و به عنوان نیروهای سپاه دانش خدمت کنند. این طرح نزدیک به دو دهه نظام آموزشی ایران را در کلیه مناطق از جمله منطقه روستایی و عشایری استان چهارمحال و بختیاری را تحت تأثیر خود قرار داد.پژوهش حاضر، با بهرهگیری از اسناد موجود در سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی و داده های محلی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی تدوین شده و در پی پاسخ به این پرسش است که عملکرد و چالشهای سپاه دانش در زمینه گسترش آموزش عمومی در منطقه چهارمحال و بختیاری چگونه بوده است. بر این اساس یافتههای پژوهش نشان میدهد با وجود موقعیت کوهستانی، جمعیت غالب عشایری و روستایی و همچنین معضلات فراوان پیاده سازی طرح سپاه دانش، این نهاد توانست در استان چهارمحال و بختیاری در حدفاصل سال های 1342 تا 1357 ش در همگانی کردن آموزش و از بین بردن بی سوادی نقش مهمی ایفا کند.
The evolution of modern education in Iran dates back to the constitutional era, which changed its form and content from traditional to modern with fundamental changes in the education system. In the first Pahlavi era, with the establishment of various laws, the issue of public education was addressed more seriously. However, modern education in the second Pahlavi era suffers from a lack of a coherent program in the field of public education, especially in rural and nomadic areas. In order to solve this problem, in January 1972, the plan of the Knowledge Corps was approved, according to which the educated youth, after a training course, went to educational areas instead of military service and served as the forces of the Knowledge Corps. This project affected the Iranian educational system for nearly two decades in all areas, including the rural and nomadic region of Chaharmahal and Bakhtiari province. The present study has been compiled using the documents available in the National Documents and Library Organization and local data with a descriptive-analytical approach and seeks to answer the question that the performance and challenges of the Knowledge Corps in the field of expanding public education in What was the Chaharmahal and Bakhtiari region like? Based on this, the research findings show that despite the mountainous location, the predominant nomadic and rural population and also the many problems of implementing the plan of the Knowledge Corps, this institution was able to generalize in Chaharmahal and Bakhtiari province between 1342 and 1357.
Machine summary:
بر اين اساس يافته هاي پژوهش نشان ميدهد با وجود موقعيت کوهستاني، جمعيت غالب عشايري و روستايي و همچنين معضلات فراوان پياده سازي طرح سپاه دانش ، اين نهاد توانست در استان چهارمحال و بختياري در حدفاصل سال هاي ١٣٤٢ تا ١٣٥٧ ش در همگاني کردن آموزش و از بين بردن بي سوادي نقش مهمي ايفا کند.
نهاد سپاه دانش معمولاً هنگام استقرار سپاهيان به علت فقدان يا کمبود امکانات از جمله مکان آموزشي، محل خواب سپاهي، ميز، نيمکت و نوشت افزار، وسيله نقليه با مشکل مواجه بود حتي در اين ارتباط ابلاغيه هايي از اين دست نيز ديده ميشود که از سوي آموزش و پرورش منطقه صادر ميشد: «سپاهي دانش بايد به روستاهايي اعزام شود که دبستان و وسايل آموزشي آن مهيا شده باشد، فرستادن سپاهيان به روستاهاي بدون امکانات را صحيح نميدانستند» (ساکما، .
کمبود راهنماي تعليماتي، يکي از مشکلات عمدة چهارمحال و بختياري بود که در نامه هاي اداره کل آموزش و پرورش به نهاد سپاه دانش اشاره شده است (ساکما، ٤٣/٢٩٣/١٢٠٠٣٩).
رئيس اداره کل آموزش و پرورش پس از شرح وضع اقليمي منطقه اظهار داشتند سپاهيان دانش در منطقه چهارمحال و بختياري در جهت باسواد کردن نوآموزان و عمران دهات تلاش شايان توجهي از خود نشان ميدهند؛ ولي به جهت پيشرفت برنامه هاي سپاه دانش لازم است که تعداد راهنمايان تعليماتي به ازاي هر پانزده نفر سپاهي دانش يک نفر تعيين گردد که با اين کيفيت در شهرکرد به ٤ نفر راهنماي تعليماتي نياز هست که اخيراً از طرف اداره کل آموزش ٣ نفر انتخاب گرديده است (ساکما، .