Abstract:
امروزه در پرتو مطالعات جرم شناسی و کیفرشناختی و نیز تحت تأثیر مطالعات تطبیقیِ قوانین کشورهای دیگر، قوانین مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری تحولی شگرف را به خود دیده است. از جمله ی این تحولات، تغییر و گسترش مصادیق نوین پاسخ های کیفری به بزهکاری است. تغییر قوانین تنها یک بُعد است اما سنجش میزان مقبولیت این کیفرهای نوظهور در فرهنگ کیفردهی جامعه ی حاضر بحث بسیار مهمی است که در صورت عدم وجود آن، پیاده سازی رویکردهای نوین کیفردهی در قانون ناقص باقی خواهد ماند. بنابراین پذیرش کیفر و مقبولیت آن در میان کنشگران قضاییِ موثر در صدور و اجرای آن نشانگر اراده آنان در اعمال این کیفرها خواهد بود. زیرا در مراحل مختلف از تعیین تا اجرای کیفرها، کنشگران مختلفی ایفای نقش می کنند و نگرش هر کدام می تواند کیفردهی و نوع و یا حتی اصل اجرای آن را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل لازم است بررسی شود که؛ مقبولیت کیفر به چه معناست و چه ارکان و ویژگی هایی دارد و نیز در مراحل مختلف دادرسی، از مرحله پیش دادرسی یا تعقیب گرفته تا مرحله ی دادرسی و اجرای کیفرها چه مولفه هایی بر کیفردهی و توسل یا عدم توسل به کیفرهای اصلاح مدار و ارفاق آمیز تأثیر می گذارد. تببین این دو موضوع نه تنها در شناسایی چالش های پیش رو می تواند مفید باشد، بلکه علاوه بر آن می تواند با یکسان سازی نگرش مبتنی بر مقبولیت کیفر از سلیقه گرایی کنشگران قضایی در کیفردهی جلوگیری نماید.
Today, in the light of criminological and criminal studies, and also under the influence of comparative studies of the laws of other countries, the Islamic penal code and the procedure of criminal procedure have undergone a dramatic change. Among these developments is the change and expansion of new examples of criminal responses to crime. Changing the laws is only one dimension, but measuring the acceptability of these emerging punishments in the penal culture of the present society is a very important issue that in its absence, the implementation of new penal approaches in the law will remain incomplete. Therefore, the acceptance of the sentence and its acceptance among the judicial actors effective in issuing and enforcing it will show their will to apply these punishments. Because in different stages from the determination to the execution of punishments, different actors play a role and the attitude of each can affect the punishment and the type or even the principle of its execution. For this reason it is necessary to check that; What is the meaning of acceptability of punishment and what are its elements and characteristics, and also in different stages of the trial, from the pre-trial stage or prosecution to the stage of trial and execution of punishments, what are the components of punishment and recourse or non-recourse to correctional and lenient punishments?
Machine summary:
6 از منظر توجه به اين مفهوم از مقبوليت کيفر مي توان بيان داشت که در حقوق کيفري ايران مصاديقي را مشاهده مي گردد که يک قانون ، به دليل عدم مقبوليت از سوي مردم يا کنشگران قضايي، مرده متولد مي شود؛ اين قانون مرده خود حاکي از آن است که قانونگذار به دليل عدم پيش بيني بسترهاي لازم اراده ي اجرايي نمودن آن را ندارد و عواملي مانند فشارها يا فرصت هاي بين المللي، موجبات تصويب اجباري آن را فراهم ساخته اند.
يکي از مباحث مهم در قالب رابطه ي ميان تشخيص تناسب تعقيب کيفري با مقبوليت کيفر مطرح مي گردد؛ بدين تعبير که آيا مقبوليت کيفر دز نتيجه ي اقتضاگرايي و مصلحت سنجي مقام تعقيب موثر است يا خير؟ هرچند اين امر خود مي تواند موضوع تحقيق مجزايي قرار گيرد اما حداقل مي توان اشاره داشت که ابهام قوانين ، عدم تعيين سازوکارهاي مشخص ، عدم وجود فرهنگ سازي مرتبط با جايگزين هاي تعقيب ؛ خواه در ميان مردم و خواه در ميان کنشگران و غيره در قالب يک چارچوب موثردر مقبوليت کيفري، به نوع تشخيص تناسب تعقيب کيفري نيز جهت مي دهد.
اينکه در حال حاضر رويه ي قضايي تا چه اندازه از اين قرار استقبال مي کنند يا کرده اند مشخص نيست ولي در پرتو مقبوليت کيفر مي توان بيان داشت که نگرش مقام هاي قضايي به سمت اين نهاد، مستلزم فرهنگ سازي است و غالبا انتظار بر اين است که به دليل عدم وجود آيين نامه اي مشخص و نيز ساز و کار اجرايي نظام مند در ارتباط با اين قرار، اين قرار تنها به موارد تکميلي بودن منحصر گردد و هيچ گاه به شکلي مستقل از سوي دادگاه موضوع صدور قرار نگيرد.