Abstract:
انسان، با دارابودن ساحت فردی و اجتماعی، در طول زندگی خود، همواره اجتماعی بودن را بر تنهایی رجحان داده است. از آن جایی که گزینش زندگی اجتماعی اختیاری است و در حدود اختیاری بودن آن، دینی نیز هست؛ بنابراین انسان به منظور پیشبرد اهداف حیات اجتماعی خود نیازمند دین می باشد. ظهور و بروز بسیاری از فضایل و رذایل اخلاقی و عبادات با پشتوانه اعتقادی، در بستر اجتماع و در رابطه با زندگی اجتماعی انسانها شکل میگیرد و اثرات خود را بر اجتماع و مسائل اجتماعی میگذارد.
در این مقاله نگارنده به هدف پاسخ به این سوال که «حکمت وفسلفه گذاری آموزههای عبادی اسلام با معیار شاخصههای لفظی چگونه است؟»، با استفاده از معیار شاخصههای لفظی، به تبیین حکمت و اهداف آموزههای عبادی پرداخته است.
یافتههای این تحقیق بعد از استخراج شاخصههای لفظی و آموزههای عبادی با استناد به آیات قرآن کریم و روایات معصومین (علیهمالسّلام)، عبارت از بیان فسلفه و حکمت این آموزههاست که در قالب اهداف غایی و اهداف واسطهای به رسیدن به منافع دنیوی و اخروی بیان میگردد. این پژوهش از نظر هدف، پژوهش کاربردی و از نظر جمع آوری دادهها، یک پژوهش کیفی است. از نظر روش پژوهش نیز توصیفی - تحلیلی میباشد.
Machine summary:
راغب مـي گويـد: «ايـن واژه از سـوي خداي تعالي به گونـه واجـب و در بسـياري از مواضـع «لعـل »را بـه «کـي» تفسـير کـرده انـد» (راغب اصـفهاني، ١٣٧٤، ص ٧٤١؛ قرشـي بنـايي، ١٣٨١، ج ٧، ص ١٩٣) همـان گونـه کـه در لسان العرب آمده اسـت : «قد جاءت في القرآن بمعنـي کـي » (ابـن منظـور، ١٤١٤، ج ١١، ص ٦٠٧) بنابراين «کي» يکي از حروف جاره و به معناي تعليل و هـدف اسـت (السـامرائي، ١٤٢٠، ج ١، ص ١٦٣) حتي ١.
(دخيل ، ١٤٢٢، ج ١، ص ١٠١) علامه طباطبايي نيز اين آيه را معطوف به هدف ميداند و ميگويد: مراد از مرابطه اين است که جامعه به سعادت حقيقي دنيـا و آخـرت خـود برسـد، - و اگر مرابطه نباشد گو اينکه صبر من و تو، به تنهايي و علم من و تو به تنهايي، و هـر فضـيلت ديگر افراد، به تنهايي سعادت آور هست ، ولي بعضي از سعادت را تأمين ميکند و بعضي از سعادت ، سعادت حقيقي نيست ، - به همـين جهـت دنبـال سـه جملـه : «اصـبروا و صـابروا و رابطوا» اضافه کرد: «و اتقوا اٰلله لعلکم تفلحون »، که البته منظور از اين فلاح هم فـلاح تـام حقيقي است (طباطبايي، ١٤١٧، ج ٤، ص ٩٢) يکي از برنامه هاي تربيتي اسلام براي رسيدن به فلاح ، دعوت به انجام فعل خيـر اسـت که در قرآن کريم به اين سنت رفتاري توجه شده و خداوند متعال در اين باره ميفرمايد: «و لتکن منکم أمة يدعون إلي الخير و يأمرون بـالمعروف و ينهـون عـن المنکـرو أولئک هم المفلحون » (آل عمران ، ١٠٤)؛ بايد از ميان شما، جمعي دعوت به نيکي، و امر به معروف و نهي از منکر کنند!