Abstract:
عربستان سعودی از سال 1393 با به قدرت رسیدن ملک سلمان و محمد بن سلمان شاهد آغاز دوره جدیدی است. این دوره با تلاش محمد بن سلمان برای رسیدن به کرسی پادشاهی عربستان و انتقال قدرت از آل سعود به آل سلمان پیگیری میشود. طی بازه زمانی 8 ساله، عربستان شاهد فراز و نشیبهای زیادی در سطوح سهگانه داخلی، منطقهای و بینالمللی بود. سوال اصلی این مقاله این است که با توجه به اقدامهایی که ولیعهد سعودی در سالهای اخیر انجام داده، افق تحولات عربستان در سطوح سهگانه با پادشاهی احتمالی محمد بن سلمان چگونه خواهد بود؟ نگارنده معتقد است عربستان در حوزه داخلی شاهد گذار از جامعه سنتی و شکلگیری اقتدار قهری؛ در سطح منطقهای شاهد فاصله گرفتن از ادعای پدرخواندگی عربی و تضعیف ابزار مذهبی و در سطح بینالمللی نیز شاهد سردرگمی «قطبی» میان شرق و غرب خواهد بود. در این مقاله از روش تحقیق توصیفیـ تحلیلی و چارچوب نظری واقعگرایی نوکلاسیک استفاده شد.
Saudi Arabia has witnessed the beginning of a new era since 2014 with the
coming to power of King Salman and Mohammed bin Salman. This period is
followed by the efforts of Muhammad bin Salman to reach the seat of the
Kingdom of Saudi Arabia and the transfer of power from Al Saud to Al
Salman. During a period of 8 years, Saudi Arabia witnessed many ups and
downs at the triple domestic, regional and international levels. The main
question of this article is that according to the actions taken by the Saudi
Crown Prince in recent years, what will be the horizon of developments in
Saudi Arabia at the three levels with the possible kingdom of Muhammad
bin Salman? The author believes that Saudi Arabia is witnessing a transition
from traditional society and the formation of coercive authority in the
domestic sphere; At the regional level, it will witness a distancing from the
claim of Arab godfatherism and the weakening of religious instruments, and
at the international level, it will also witness a "polar" confusion between
East and West. In this article, the descriptive-analytical research method and
the theoretical framework of neoclassical realism were used.
Machine summary:
سؤال اصلی این مقاله این است که با توجه به اقدامهایی که ولیعهد سعودی در سالهای اخیر انجام داده، افق تحولات عربستان در سطوح سهگانه با پادشاهی احتمالی محمد بن سلمان چگونه خواهد بود؟ نگارنده معتقد است عربستان در حوزه داخلی شاهد گذار از جامعه سنتی و شکلگیری اقتدار قهری؛ در سطح منطقهای شاهد فاصله گرفتن از ادعای پدرخواندگی عربی و تضعیف ابزار مذهبی و در سطح بینالمللی نیز شاهد سردرگمی «قطبی» میان شرق و غرب خواهد بود.
در حوزه سیاست منطقهای نیز عربستان برای فاصله گرفتن از محافظهکاری سنتی و حرکت بهسمت سیاست خارجی تهاجمی در محور عربیـ اسلامی و عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی اقدام کرد؛ اما این سیاست در ادامه در برخی حوزهها دچار تغییر شد.
یک نگاه این است که با طرحهای بن سلمان، بهخصوص سند چشمانداز 2030، عربستان سعودی میتواند اهداف اقتصادی و اجتماعی خود را محقق کند و ضمن تقویت پایههای مشروعیت مردمی خود، به قدرت برتر منطقه غرب آسیا تبدیل شود و تأثیرگذاری خود را در نظم سیاسی و امنیتی منطقه افزایش دهد.
این تبعات در صورتی است که توسعه روابط با رژیم صهیونیستی و به حاشیه رفتن مسئله حمایت از فلسطین در سیاست خارجی عربستان سعودی و همچنین نگاه فرقهگرایانه مذهبی پیگیری شود.
هدف اصلی این رویکرد، کسب مشروعیت برای رسیدن به پادشاهی بود؛ اما با قتل جمال خاشقچی 1 و روی کار آمدن دموکراتها در آمریکا، روابط غرب با عربستان سعودی دچار تغییرات جدی شد؛ بهنحوی که حمایت خارجی از محمد بن سلمان کاهش پیدا کرد.