Abstract:
تفکر و اندیشه بهعنوان پایه و اساس علم و معرفت انسان، نقش اساسی در زندگی انسان دارد و یکی از عوامل اصلی ایجاد انگیزه برای حرکت در مسیر هدایت و انجام رفتارهای متناسب با آن محسوب میشود. قرآن کریم در بسیاری از آیات، بشر را به تفکر فراخوانده و اساسیترین موضوعاتی را که اندیشیدن و تفکر در آنها روشنکنندۀ راه زندگی اوست، بهروشنی بیان کرده است؛ و ازجمله مهمترین آنها، تفکر دربارۀ جهان دیگر است. این تحقیق به هدف بیان نقش تفکر در ایجاد و تقویت باور به معاد از دیدگاه قرآن، آیات بیانگر لزوم تفکر در امر آخرت را به روش تفسیر موضوعی مورد بررسی قرار داده است. در این دسته از آیات، بر تفکر دربارۀ اموری مانند احیای زمین در بهاران، آفرینش انسان، آفرینش آسمانها و زمین، سرنوشت تکذیبکنندگان، و تفکر در اعمال و رفتارها تاکید شده و چنین بهنظر میرسد که از دیدگاه قرآن، تفکر در این امور، از عوامل اصلی ایجاد و تقویت باور به معاد بهشمار میآید.
As the foundation of human science and knowledge, thinking plays a fundamental role in human life and is considered one of the main factors of creating motivation for moving in the direction of guidance and displaying appropriate behaviors. In many verses, the Holy Qur'an has called mankind to thinking and has clearly stated the most basic issues thinking about which illuminates his way of life. Thinking about the other world is among the most important of these issues. In order to explain the role of thinking in creating and strengthening belief in resurrection from the perspective of the Quran, this research has examined the verses indicating the need to think about the hereafter using the method of thematic interpretation. Thinking about matters such as the revival of the earth in the spring, the creation of man, the creation of the heavens and the earth, the fate of the deniers, and thinking about actions and behaviors are emphasized in this group of verses. It seems that from the perspective of the Qur'an, thinking about these issues is considered one of the main factors of creating and strengthening belief in resurrection.
Machine summary:
اين تحقيق به هدف بيان نقش تفکر در ايجاد و تقويت باور به معاد از ديدگاه قرآن، آيات بيانگر لزوم تفکر در امر آخرت را به روش تفسير موضوعي مورد بررسي قرار داده است.
حال اين سؤال مطرح ميشود که تفکر در مبدأ خلقت انسان چه رابطهاي با بحث معاد دارد؟ تفکر در اينکه انسان چگونه و از چه چيزي آفريده شده است، چه تأثیري در پذيرش جهان آخرت دارد؟ با توجه به دو قاعدۀ فلسفي «أدلّ دليل على إمكانالشىء وقوعه؛ رين گواه بر ممكن بودن چيزى، تحقق آن است»؛ و نيز «حكمالأمثال فيمايجوز و مالايجوز واحد؛ حكم همانندها از نظر امكان و امتناع يكسان است»؛ ميتوان به اين نحو به اين سؤال پاسخ داد که تفکر در اينکه خداي سبحان انسان را از طريق نطفه آفريد تا در اين دنيا قدم گذاشته و زندگي را آغاز کند، قدرتي که توانسته است از آبي داراي خصوصيت خاصي، موجودي خلق کند که خود را بهخاطر خلق آن، مورد ستايش قرار دهد: «فَتَبارَكَ اَللّهُ أَحْسَنُ اَلْخالِقِينَ» (مؤمنون: 14)؛ قدرت آفرينش دوبارۀ او را دارد.
تأمل در رفتارهاي خويش ازجمله اموري که موجب ايجاد و تقويت باور به معاد که از قرآن قابل استفاده است، تفکر در اعمال و رفتارها با محاسبه نفس و بررسي رفتارهايي است که از انسان صادر ميشود.