Abstract:
چگونگی خلقت انسان و تفاوت او با سایر جانداران از مسایل مهم دانش انسانشناسی است؛ برخی مکاتب تجربهگرا با تنزل جایگاه انسان در نظام خلقت، او را در ردیف حیوانات شمرده و تفاوت او را با حیوانات به اموری مانند بزرگی و پیچیدگی مغز و سرعت و تنوع فعالیتهای ذهنیاش تقلیل دادهاند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی درصدد بررسی تفاوت انسان با حیوان است. از نظر قرآن کریم، تفاوت اصلی انسان با حیوان در برخورداری از روحی متمایز است. انسان افزون بر تفاوت در خلقت نخستین و ماده خلقت، در مرحلهای از آفرینش با دریافت حقیقتی متعالی به نام «روح» هویتی متفاوت از حیوانات یافته است. برخورداری از بینشها و گرایشهای متعالی، توانایی تشخیص ارزشها، اندیشهورزی و توان حل مسیله، امکان ترجیح گرایشهای متعالی، بهرهمندی از قدرت بیان، توان فناوری، قدرت اجتماعی، خلاقیت و استعداد هنری، ظرفیت جانشینی خدا، و تقرب الهی از ویژگیها انسان است.
Machine summary:
طبق آموزه هاي قرآن کريم ، خداوند عنايتي خاص به آفرينش انسان داشته است ؛ او را بـا دو دسـت قـدرت خـود آفريده (ص : ٧٥)، از روح خود در کالبدش دميده (حجر: ٢٩)، با تعليمي ويژه ، شايسته جانشيني خـود قـرار داده (بقـره : ٣٠ـ٣١) و به تناسب مسئوليتش از استعدادها و تواناييهاي خاصي بهره مند ساخته است (طـلاق : ٧).
هرچند بر حسب لغت امکان کاربرد واژه «فطرت » دربـاره حيوانـات هـم هسـت ، امـا از آيـه «فطـرت »، برخـي ويژگي هاي فطري ، از قبيل الهي بودن ، هماهنگي با دين خدا، و تبديل ناپذيري قابـل اسـتنباط اسـت کـه بـه انسـان اختصاص انسان دارد (مصباح يزدي ، ١٣٩٤ب ، ص ٨٨ـ٩٤).
چون فعاليت هاي حيوانات غريزي است ، ارتباط آنها نيز با خودشان و موجودات ديگـر، ماننـد انسان ها در حد همان نيازهاي غريزي ساده و ابتدايي اسـت ؛ امـا نطـق انسـان بـه تبـع برخـورداري از اسـتعدادهاي شگرف ، نيازهاي متنوع و قدرت انديشه ، بسيار پيچيده تر و پيشرفته تـر از حيوانـات اسـت .
انسان با اين قدرت از توان انسـان هـاي ديگـر اسـتفاده مي کند و ديگران را براي رسيدن به مقاصد خود به کار ميگيرد (مصباح يزدي ، ١٣٩٨الف ، ص ٤٠٦).
انسان با اين قدرت مي تواند بـه طـور گسترده ، از توان انسان هاي ديگر استفاده کند و ديگران را براي رسيدن به مقاصد خود به کار گيرد.