Abstract:
یکی از آیات بحثبرانگیز قرآن، آیه 82 سوره نمل است. قرآنپژوهان بر اساس اطلاعات درونمتنی، ماهیت و مصداق «دابّه» را در این آیه مبهم دیدهاند. از آنجا که ابهام در ویژگیهای «دابّه»، پیام همه آیه را نیز مبهم میسازد، بسیاری از مفسران تلاش کردهاند با یاری گرفتن از گزارههای گوناگون بیرون از قرآن، مصداق «دابّه» و پیام آیه را آشکار کنند، ولی این مصداقشناسیها، از منظرهای مختلف دچار چالش است. پژوهش پیش رو در پی آن برآمده تا با واکاوی ساختار «تجرید»، از دادههای خود آیه، مصداق ظاهری «دابّه» و دلالت آیه در بافت نزول را آشکار سازد. در این نوشتار بر پایه تحلیلِ ساختار متن، نشان داده شد مصداق خارجی «دابّه» با مصداق «الأرض» یکی است و این دو عنوان، هممرجع (هممصداق) هستند. در مجموع بهدست آمد که این آیه، ویژگی «زمین» را در قیامت توصیف میکند. این آیه به شیوه زبانی تجرید میگوید: «در آستانه قیامت آشکار خواهد شد که «زمین»، جنبندهای در کمال ویژگیِ آگاهی است و در آن روز، «زمین» بر رفتار منکران قیامت، شهادت خواهد داد.»
One of the controversial verses of the Qur’an is verse 82 of Surat Al-Naml. Qur’an researchers have found the nature and meaning of dabba (beast) in this verse as ambiguous based on intra-textual information. Since the ambiguity in the characteristics of dabba also obscures the message of the whole verse, many commentators have tried to reveal the meaning of dabba and the message of the verse with the help of various propositions outside the Qur’an, but these epistemologies are challenged from different perspectives. The present research has sought to reveal the apparent instance of dabba and the implication of the verse in the context of revelation by analyzing the structure of “abstraction” from the data of the verse itself. In this article, based on the analysis of the structure of the text, it was shown that the external instance of dabba is the same as the instance of ‘al-ard (earth) and these two notiions are of similar reference (of similar instance). In general, it was found that this verse describes the feature of “earth” on the Day of Judgment. This verse says in the language of abstraction: “On the brink of the Day of Judgment, it will be revealed that the ‘earth’ is a living being full of consciousness, and on that day, the ‘earth’ will testify to the behavior of the deniers of the Day of Judgment.”
Machine summary:
com درآمد يکي از آيات بحث برانگيز قرآن ، آيۀ ٨٢ سورة نمل است : «و إذا وقع الق وُل عل يهم أ خر جنا لُهم داّبةً من الأرĩُ تکلّمُُهم أنّ الّناس کانُوا بآياتنا لاُ يوقُنون »؛ «و چون قول [عذاب ] بر ايشان واجب گردد، جنبنده اي را از زمين براي آنان بيرون ميآوريم که با ايشان سخن گويد که : مردم [چنان که بايد] به نشانه هاي ما يقين نداشتند.
بنابراين مسأله اصلي جستار پيش رو آن است که آيا با بررسي ساختار زباني آيه ، ميتوان از اطلاعات خود آيه ، ماهيّت و مصداق دقيق «داّبه » را به دست آورد؟ به بيان ديگر، آيا با تحليل ساختار آيه ، ميتوان پيام ظاهري آيه در بافت نزول را به دست آورد، به گونه اي که ابهام هاي در دلالت آيه ، يا از اساس مطرح نشوند، يا پاسخي از خود قرآن بيابند؟ اين پژوهش افزون بر پرده برداي از مصداق گفتماني يک عنوان چالش برانگيز، نمونه اي از کاربست شيوة تحليل ساختار متن براي رسيدن به دلالت متن در بافت نزول است .
واکاوي آيه بر پايۀ شيوة زباني «تجريد» اکنون بايد ديد آيا ميتوان گزارة «أ خر جنا لُهم داّبة من ا لأ رĩُ تکلّمُُهم » را به شيوة تجريد معنا کرد يا خير؟ امّا پيش از پاسخ به اين پرسش ، بايد نگاهي هرچند گذرا به معناي واژه «إخراج » و «داّبه » در قرآن داشته باشيم : ٢-٣-١.