Abstract:
نقد اقلیمی، یکی از رویکردهای نقد ادبی است که به بررسی اقلیم خاص یک منطقه و تاثیرگذاری آن بر مولفههای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، جغرافیایی و... میپردازد. احمد محمود، جزو آن دسته از نویسندگانی است که توجه ویژهای به اقلیم جنوب داشته است و مولّفههای نقد اقلیمی را میتوان، در آثار او از جمله «درخت انجیر معابد» جستوجو کرد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و مسئله اصلی تحقیق، آن است که احمد محمود، با استفاده از کدام ویژگیهای شاخص، به بازتاب اقلیم جنوب در رمان «درخت انجیر معابد» پرداخته است؟ احمد محمود، با استفاده از عناصر زبانی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به بازتاب اقلیم جنوب در این رمان پرداخته و بدین ترتیب، به حوزة اقلیمی نویسی جنوب، هویّتی مستقل بخشیده است. هدف از این پژوهش، آن است که نحوة تاثیرگذاری اقلیم جنوب را بر زبان، فرهنگ، باورهای عامه، آداب و رسوم، مسائل سیاسی شهر اهواز و... مورد بررسی قرار دهیم. اهمیت و ضرورت تحقیق حاضر از آن روست که به وسیلة نقد اقلیمی، میتوان به خوانش جدیدی از متن و نیز، به تشخّص سبکی احمد محمود از سایر نویسندگان دست یافت. نتایج تحقیق، بیانگر آن است که مختصات جغرافیایی و ناحیهای بر شکلگیری نوع پوشش، معماری، شغلها و تحوّلات سیاسی اثر گذار بوده است. عناصر اقلیمی و طبیعت، سببساز شکلگیری بسیاری از باورهای عامه از جمله دخیل بستن به درخت، شمع افروختن، قربانی کردن برای درخت و... شده است. نویسندة رمان، با استفاده از صورخیال اقلیمی، به بازتاب هوای گرم و شرجی و بارش کم باران در خوزستان پرداخته، و نیز عناصر طبیعت و اقلیم جنوب، زمینهساز کشمکش میان دو جامعة سنتی و مدرن شده است. احمد محمود، ورود بیگانگان و چپاول نفت را دستمایة نغزی برای بیداری مردم در این رمان قرار داده است.
local color criticism is one of the important approaches in literary criticism that examines the specific climate of a region and its influence on cultural, economic, political, geographical, etc components. ahmad mahmoud is one of those writers who has paid special attention to the climate of the south, and elements of climate criticism can be found in his works, including the fig tree of the temples. therefore, the present essay has investigated the issue of local and environmental elements in the novel the fig tree of temples with a descriptive and analytical method. the results of the research show that geographical and regional coordinates have an effect on the formation of the type of clothing, architecture, occupations and political developments, and also, the author has reflected extensively on native and local elements, idioms and proverbs in this novel. local color elements and nature have caused the formation of many popular beliefs, including tying to trees, lighting candles, making sacrifices for trees, etc. the author of the novel has reflected the hot and humid weather and low rainfall in khuzestan by using local color imagery, and the nature and climate of the south has become the basis for the conflict between two traditional and modern societies. ahmad mahmoud has placed the arrival of foreigners and oil smugglers as a useful tool for people's awakening in this novel.
Machine summary:
احمد محمود، با چيرهدستي تمام در رمان «درخت انجير معابـد»، بـه بازتـاب عناصـر اقليم هاي روستايي و کارگري پرداخته است که اين دو، زمينه را براي وقـوع حادثـه هـا و کشمکش ها در رمان فراهم ساخته است ؛ در داستاننويسي اقلـيم روسـتايي، محمـود بـا محوريت قرار دادن درخت انجير معابد که خاص شهرهاي جنـوبي اسـت ، خـويش کـاري شخصيت هاي رمان را حول محور اين درخت به چرخش درآورده است .
از اين رو، در جستار حاضر درصدد هسـتيم تـا بـه بررسـي مولفه هاي نقد اقليمي در رمان درخت انجير معابد بپـردازيم و بـه ايـن سـؤالهـا پاسـخ دهيم : احمد محمود، با استفاده از کدام ويژگيهاي شاخص ، به بازتـاب اقلـيم جنـوب در رمان «درخت انجير معابد» پرداخته است ؟ و با بررسي چه عواملي ميتـوان، بـه تشـخص سبکي احمد محمود از ساير نويسندگان در ادبيات اقليمي دست يافت ؟ پيشينۀ تحقيق مقاله هاي بسياري در اين حوزه به رشتۀ تحرير درآمده است که از ميان آنها ميتـوان بـه مقاله هاي زير اشاره کرد: - شکريزاده، سميه (١٣٨٦) «ادبيات اقليمـي در رمـانهـاي احمـد محمـود».
نويسـنده در مقالـۀ فـوق، فقـط بـه بررسي باورهاي عامه در رمان درخت انجير معابد پرداخته است و اين اثر را با استفاده از مولفه هاي نقد اقليمي مانند آداب و رسوم، کشمکش دو جامعۀ سـنتي و مـدرن، بازتـاب مسايل سياسي، پوشش ، معماري، صورخيالهاي اقليمي، گويش محلي و ...